- Lykilorð:
- Lóðarréttindi
- Lögbann
- Lögvarðir hagsmunir
- Skipulag
D Ó M U R
Héraðsdóms Reykjaness föstudaginn 13. júlí 2018 í máli nr. E-218/2018:
Fríða Einarsdóttir
Georg Hilmarsson
(Lilja Margrét Olsen lögmaður)
gegn
Heilbrigðum húsum ehf.
(Sara Pálsdóttir lögmaður)
Mál þetta, sem dómtekið var 18. júní síðastliðinn, er
höfðað 2. mars 2018.
Stefnendur eru Fríða Einarsdóttir og Georg Hilmarsson,
[...], Kópavogi.
Stefndi er Heilbrigð hús ehf., Skemmuvegi 20,
Kópavogi.
Stefnendur krefjast þess að staðfest verði lögbann sem
Sýslumaðurinn á höfuðborgarsvæðinu lagði þann 23. febrúar 2018 við því að
stefndi haldi áfram framkvæmdum á lóðinni að Brekkuhvarfi 20 a, Kópavogi. Þá
krefjast stefnendur þess að stefnda verði bannaðar framkvæmdir á lóðinni að
Brekkuhvarfi 20 a, Kópavogi. Loks er krafist málskostnaðar.
Stefndi krefst sýknu af kröfum stefnenda og
málskostnaðar.
Í greinargerð krafðist stefndi þess aðallega að kröfu
stefnenda um að stefnda verði bannaðar framkvæmdir á lóðinni yrði vísað frá
dómi, en til vara að stefndi yrði sýknaður af kröfunni. Stefndi féll frá
frávísunarkröfu sinni í þinghaldi 31. maí síðastliðinn. Einnig krafðist stefndi
þess að sakarefni málsins yrði skipt, sbr. 2. mgr. 41. gr. laga. nr. 31/1990,
þannig að fyrst yrði fjallað um hvort skilyrði hafi brostið til gerðarinnar og
hvort hún hafi verið framkvæmd að réttu lagi. Á það var ekki fallist af dómara
með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga nr. 31/1990.
I
Þann 28. mars 2017 samþykkti K þann XXXX. kuhvarf 20a, sem stendi keyptillar af hog að
beiðni þ mar með kostnaðarþar sjn 19. aprópavogsbær breytingu á
deiliskipulagi fyrir Brekkuhvarf 20 þannig að lóð umhverfis eignina var skipt
upp í tvær lóðir og ný lóð afmörkuð sem ber heitið Brekkuhvarf 20 a. Öðlaðist
breytingin gildi með auglýsingu í B-deild Stjórnartíðinda 28. apríl 2017.
Var breytingin gerð að beiðni þáverandi eiganda Brekkuhvarfs 20.
Stefnendur keyptu fasteignina sem stendur á lóðinni
Brekkuhvarfi 20 þann 24. október 2017. Upplýsti seljandi við kaupin að lóðinni
hefði verið skipt upp og til stæði að byggja einbýlishús á lóðinni við hliðina,
Brekkuhvarfi 20 a. Fullyrða stefnendur að búið hafi verið að skipta um jarðveg
fyrir aftan húsið að Brekkuhvarfi 20 sem seljendur hafi sagt vera byggingarreit
og því væri unnt að stækka húsið. Kynntu stefnendur sér teikningar af
byggingarreit á lóðinni Brekkuhvarfi 20.
Með kaupsamningi 11. desember 2017 keypti stefndi
lóðarréttindi að Brekkuhvarfi 20 a. Afsal var gefið út 29. desember sama ár.
Leyfi til byggingar á einbýlishúsi á lóðinni var gefið út 11. janúar 2018. Þar
kemur fram að byggingaráform hafi verið samþykkt af byggingarfulltrúa 3.
október 2017. Með fyrrnefndum kaupsamningi voru réttindi seljanda samkvæmt
leigulóðarsamningi, ásamt byggingarleyfi og byggingarnefndarteikningum fyrir
einbýlishúsi ásamt bílskúr, framseld til stefnda. Er stefndi þinglýstur
rétthafi að lóðinni að Brekkuhvarfi 20 a. Hefur lóðarmörkum milli Brekkuhvarfs
20 og 20 a verið þinglýst ásamt lóðarleigusamningum sem undirritaðir voru 12.
og 15. júní 2016.
Fyrrnefnd deiliskipulagsbreyting og útgáfa
byggingarleyfis fyrir Brekkuhvarf 20 a sættu kæru til Úrskurðarnefndar
umhverfis- og auðlindamála. Með úrskurði nefndarinnar 21. júlí 2017 var kröfum
kærenda um ógildingu á ákvörðun bæjarstjórnar um að samþykkja breytingu á
deiliskipulagi vegna Brekkuhvarfs 20 hafnað. Þá var kröfu kærenda um að ógilda
ákvörðun byggingarfulltrúa um að samþykkja byggingarleyfi fyrir Brekkuhvarf 20
a einnig hafnað.
Stefndi byrjaði að grafa á lóðinni 24. janúar 2018. Kveðst stefndi hafa látið stefnendur vita af því að byggingarframkvæmdir væru að hefjast. Tveimur dögum fyrr mældu menn á vegum Kópavogsbæjar og merktu fyrir lóðarmörkunum á milli lóðanna tveggja og staðsettu hús það sem stefndi hugðist reisa á lóðinni. Ágreiningur er með aðilum um það hvort merkingar þessar séu í samræmi við þinglesin l
óðarmörk. Vísar stefndi til þess að svo sé, en stefnendur
halda því fram að lóðarmörkin séu ekki í neinu samræmi við samþykktar
teikningar eða teikningar sem stefnendum voru kynntar við kaupin á húsinu.
Benda stefnendur á að stikur hafi verið settar niður um þrjá metra frá
einbýlishúsi stefnenda og liggi lóðarmörkin samkvæmt mælinu Kópavogsbæjar um
sólpall þeirra við húsið. Þá fullyrða stefnendur að fyrrnefndur byggingarreitur
aftan við hús þeirra ónýtist, enda fari hann að hluta inn á lóð Brekkuhvarfs 20
a.
Vegna óánægju stefnenda ákvað stefndi að stöðva
framkvæmdirnar á meðan aðilar hefðu samband við Kópavogsbæ til að ganga úr
skugga um að merkt lóðarmörk væru rétt og að fjarlægð milli húsa væri í samræmi
við fyrirmæli byggingar-reglugerðar um brunavarnir. Í fundargerð frá fundi
starfsmanna Kópavogsbæjar og lóðarhafa Brekkuhvarfs 20 a, stefnda í máli þessu,
þann 15. febrúar 2018, segir að ágreiningur sé um fjarlægð húsa á lóðunum
Brekkuhvarfi 20 og Brekkuhvarfi 20 a. Liggur fyrir að uppdráttur sem lagður var
inn af hálfu þáverandi lóðarhöfum með umsókn um breytt deiliskipulag sýndi ekki
rétta afstöðu húsa á lóðunum. Þá segir að skipulagsbreytingin hafi falið í sér
skiptingu á lóðinni Brekkuhvarfi 20 í tvær lóðir, Brekkuhvarf 20 og 20 a, og
nýjum byggingarreit komið fyrir á 20 a. Orðrétt segir: „Af þeim sökum mun það
hús sem fyrirhugað er að byggja á lóð nr. 20 a standa nær húsinu sem stendur á
lóð nr. 20 því sem nemur 1,5 m. Jafnframt fer sólpallur sem stendur á lóð nr. 20
yfir lóðarmörk og stendur því að hluta til inn á lóð nr. 20 a.“ Þá kemur einnig
fram í sömu fundargerð að lögð hafi verið fyrir lóðarhafa Brekkuhvarfs 20
tillaga að breyttum lóðarmörkum sem hafi verið hafnað. Einnig hafnaði lóðarhafi
Brekkuhvarfs 20 a tillögu að breyttum lóðarmörkum þannig að lóðarmörkin nái út
fyrir sólpallinn á Brekkuhvarfi 20. Varð niðurstaða fundarins sú að stefndi
hefði öll tilskilin leyfi og því væri heimilt að hefja framkvæmdir. Hóf stefndi
framkvæmdi á ný degi síðar.
Beiðni stefnenda um að lögbann yrði lagt við
framkvæmdum stefnda á lóðinni Brekkuhvarfi 20 a var tekin fyrir hjá Sýslumanninum
á höfuðborgarsvæðinu 22. febrúar 2018. Mótmælti stefndi lögbanni og gerði kröfu
um viðbótartryggingu samkvæmt 30. gr. laga nr. 31/1990, yrði lögbann lagt á.
Sýslumaður hafnaði mótmælum stefnda og einnig því að stefnendum yrði gert að
greiða viðbótartryggingu. Lagði sýslumaður lögbann við framkvæmdum á lóðinni
Brekkuhvarfi 20 a degi síðar, 23. febrúar 2018.
II
Stefnendur vísa til þess að samkvæmt gildandi
deiliskipulagi og skipulagsskilmálum Kópavogsbæjar frá 1992 sé í sérákvæði í
lið 3 fjallað um byggingarreiti og stærð íbúðarhúsa og þar tekið fram að fimm
metrar skuli vera frá húsi að lóðarmörkum aðliggjandi lóðar.
Með framkvæmdum sem hafnar séu á lóð stefnenda og
miðað við fyrirliggjandi teikningar og byggingarleyfi sé brotið gegn þinglýstum
eignarrétti stefnenda og gildandi deiliskipulagi og skipulagsuppdráttum. Auk
þess brjóti framkvæmdin gegn ákvæðum í kafla 2.4 í byggingarreglugerð nr. 112/2012,
er varði byggingarleyfi um mæli- og hæðarblað, afstöðu húss og lóðar, hæðarlegu
og hnitaskrá.
Þá sé húsið að Brekkuhvarfi 20 timburklætt og uppfylli
framkvæmdin á lóð Brekkuhvarfs 20 a ekki skilyrði um varnir gegn útbreiðslu
elds milli bygginga eins og það sé skilgreint í kafla 9.7 í byggingarreglugerð.
Stefnendur telji því ljóst að framkvæmdir á lóðinni
brjóti gegn lögvörðum rétti þeirra og að hætta sé á að réttindi þeirra fari
forgörðum eða verði fyrir enn frekari spjöllum verði þau knúin til að bíða dóms
um þau. Skilyrði 1. mgr. 24. gr. laga nr. 31/1990 séu þannig uppfyllt. Þá telji
stefnendur útilokað að þau geti tryggt hagsmuni sína með öðrum hætti og þannig standi
ákvæði 3. mgr. 24. gr. laga nr. 31/1990 ekki í vegi fyrir því að kröfur þeirra
nái fram að ganga.
Hvað lagarök varðar vísa stefnendur til skipulagslaga
nr. 123/2010, laga um mannvirki nr. 160/2010 og byggingarreglugerðar nr.
112/2012. Krafan um málskostnað styðst við 1. mgr. 130. gr. laga nr. 91/1991 um
meðferð einkamála. Krafan um virðisaukaskatt styðst við lög nr. 50/1988 um
virðisaukaskatt. Um varnarþing er vísað til 1. mgr. 33. gr. laga nr. 91/1991 og
5. mgr. 36. gr. laga nr. 31/1990. Krafa um staðfestingu lögbanns er reist á 1.
mgr., sbr. 2. mgr., 36. gr. laga nr. 31/1990.
III
Stefndi kveður beiðni um
lögbann ranga, bæði að kröfugerð, efni og formi. Þá hafi framkvæmd gerðarinnar hjá sýslumanni verið
verulega ábótavant. Verði nánar vikið að ágalla á forminu auk framkvæmdar
lögbannsins hjá sýslumanni og síðar vikið að réttarstefnu stefnenda og
efnislegum vörnum stefnda.
Krafa stefnenda um að „gerðarþoli eða verktaki á hans vegum, stöðvi framkvæmdir
á lóðinni að Brekkuhvarfi 20 a” sé ekki krafa um lögbann í skilningi laga nr. 31/1990. Þá sé krafa stefnenda í lögbannsbeiðni ófullnægjandi en því sé ekki lýst hvaða framkvæmdum lögbann skuli lagt við, hvers eðlis þær séu, eða hvort þær séu þegar hafnar eða yfirvofandi, sbr. 24., 25. og 26. gr. laganna. Sé krafa stefnenda í lögbannsbeiðni þar af leiðandi bæði of víðtæk og óljós.
Þá sé ekki fjallað um það í lögbannsbeiðninni hvernig
skilyrðum 24. gr. laga. nr. 31/1990 sé fullnægt, líkt og áskilið sé í 1. mgr.
26. gr. laganna. Af lestri beiðninnar sé erfitt að átta sig á því hverjar séu
röksemdir stefnenda fyrir lögbanninu. Í beiðninni komi fram að stefnendur telji
eina kostinn í stöðunni vera þann að fara fram á lögbann, ,,þar til
réttaróvissu með lóðarmörk hefur verið eytt og til að fyrirbyggja tjón sitt og
einnig gerðarþola.” Sé ekki nánar útskýrt hvaða tjón stefnendur séu þarna að
vísa til, eða með hvaða hætti byggingarframkvæmdir stefnda valdi meintu tjóni
eða brjóti á lögvörðum rétti stefnenda. Sá sem fari fram á lögbann verði að
sýna fram á að hann eigi einhvern rétt, sem athöfn gerðarþola brjóti á. Ekki sé
nægilegt að vísa til ,,réttaróvissu.” Í fyrirtöku 22. febrúar síðastliðinn hjá
sýslumanni hafi stefndi óskað eftir því að stefnendur útskýrðu hvaða hagsmuni
stefnenda væri um að ræða og hafi stefnendur nefnt sólpall, byggingarreit og
skuggavarp, sbr. það sem fram komi í endurriti sýslumanns. Engar skýringar á
því hvernig byggingarframkvæmdir stefnda eigi að brjóta á þessum ,,hagsmunum”
né sýnt fram á að um raunverulega hagsmuni stefnenda sé að ræða.
Stefndi hafi mótmælt lögbanninu og gert kröfu um
viðbótartryggingu samkvæmt 30. gr. laga nr. 31/1990, færi svo að lögbann yrði
lagt á. Varnir stefnda hafi meðal annars lotið að því að í beiðni
gerðarbeiðanda sé því ekki lýst hvernig skilyrðum 24. gr. sé fullnægt, hvert
markmiðið með lögbanninu sé, eða hvaða lögvarða rétt gerðarbeiðandi telji sig
eiga, sem athöfn gerðarþola eigi að brjóta á, líkt og áskilið sé samkvæmt 3.
tölulið 1. mgr. 26. gr. laga nr. 31/1990.
Varnir stefnda hafi einnig lotið að því að réttur
stefnenda væri nægilega tryggður með skaðabótakröfu á hendur seljandanum og
eftir atvikum Kópavogsbæ, en að umkvartanir stefnenda hefðu í raun ekkert með
stefnda að gera eða hans byggingarframkvæmdir. Þá hafi hagsmunir stefnda af því
að lögbanni yrði hafnað verið mun ríkari en óljósir hagsmunir stefnenda af því
að fá lögbannið lagt á, sbr. 3. mgr. 24. gr. laga nr. 31/1990. Þá hafi stefndi byggt
á því að engan rökstuðning væri að finna í lögbannsbeiðni fyrir þeirri
staðhæfingu stefnenda, að það sé í andstöðu við byggingarreglugerð að minna en
10 metrar séu á milli húsanna tveggja. Er þessu mótmælt sem órökstuddu og
ósönnuðu. Þvert á móti hafi sérfróðir aðilar innan Kópavogsbæjar lýst því yfir
að fjarlægð milli húsa uppfylli kröfur byggingarreglugerðar um brunavarnir,
sbr. tölvupóst byggingarfulltrúa 13. febrúar 2018.
Stefnendur hafi í andstöðu við 2. mgr. 26. gr. laga
nr. 31/1990 lagt fram gögn í fyrirtöku hjá sýslumanni, sem lúti að þeim
ágreiningi sem uppi hafi verið um gildi deiliskipulagsbreytingarinnar og útgáfu
byggingarleyfis fyrir lóð númer 20 a og hafi verið til lykta leiddur með úrskurði
úrskurðarnefndarinnar 21. júlí 2017.
Sýslumaður hafi tekið sér frest þar til morguninn eftir og þann 23. febrúar
síðastliðinn lagði sýslumaður lögbannið á og hafnaði jafnframt kröfu gerðarþola
um viðbótartryggingu.
Af hálfu gerðarþola var því einnig haldið fram að
hagsmunir gerðarþola af því að leggja ekki lögbann á séu mun ríkari en
hagsmunir gerðarbeiðanda af því að leggja lögbannið á, sbr. 3. mgr. 24. gr.
laga nr. 31/1990. Samkvæmt þessu bar sýslumanni, fyrst hann taldi skilyrði
fyrir lögbanni uppfyllt, að framkvæma hagsmunamat samkvæmt nefndu lagaákvæði og
fram komnum vörnum gerðarþola. Í endurriti sýslumanns um lögbannið bendi ekkert
til þess að slíkt hagsmunamat hafi farið fram. Í rauninni bendi ekkert til þess
að fram hafi farið mat á því hvort skilyrðum 24. gr. laganna hafi yfirhöfuð
verið fullnægt.
Sé þessi málsmeðferð sérstaklega varhugaverð í ljósi
þess að ekki fáist séð af lögbannsbeiðni og fylgigögnum hennar hvernig skilyrði
fyrir lögbanni séu uppfyllt. Sönnunarbyrði um þetta hvíli á stefnendum. Þau
gögn sem hafi fylgt lögbannsbeiðni stefnenda hafi hvorki sýnt fram á
,,réttaróvissu um lóðarmörk” né að fjarlægð milli húsa á lóðunum væri í
andstöðu við byggingarreglugerð. Jafnvel þótt þau gögn sem stefnandi hafi lagt
fram um kæruferil deiliskipulagsins og byggingarleyfisins séu til þess fallin
að gefa ranglega til kynna að til staðar sé óleystur ágreiningur og kærumál
fyrir úrskurðarnefndinni, hafi sýslumaður ekki getað byggt á þeim gögnum við
lögbannsgerðina því að málsástæður
stefnenda hafi ekki verið byggðar á gögnunum og þau hafi ekki fylgt með
lögbannsbeiðninni, sbr. 2. mgr. 26. gr. laga nr. 31/1990.
Með vísan til þess sem að framan sé rakið hafi verið sýnt fram á að hvorki kröfugerð, n
é form lögbannsbeiðninnar,
eða þá framkvæmd lögbannsins hjá sýslumanni uppfylli skilyrði laga. Í fyrsta
lagi uppfyllir kröfugerð gerðarbeiðanda ekki skilyrði um skýrleika auk þess að
hún sé of víðtæk. Í öðru lagi uppfylli lögbannsbeiðnin ekki skilyrði 26. gr.
laga nr. 31/1990 þar sem þar sé ekki rökstutt hvernig skilyrðum 24. gr. sé
fullnægt. Í þriðja lagi hafi verið lögð fram gögn í fyrirtökunni sjálfri í
andstöðu við 2. mgr. 26. gr. Í fjórða lagi hafi sýslumaður neitað að rökstyðja
ákvarðanir sínar í andstöðu við 2. mgr. 33. gr. laga nr. 90/1989. Í fimmta lagi
hafi lögbundið hagsmunamat sýslumanns
ekki farið fram samkvæmt 3. mgr. 24. gr. Í sjötta lagi hafi sýslumaður hafnað
kröfu stefnda um viðbótartryggingu en það sé í andstöðu við ákvæði 16. og 30.
gr. laga nr. 31/1990. Beri því að fella niður lögbannið þá og þegar, sbr. 41.
gr. laga nr. 31/1990.
Stefndi sé smíðafyrirtæki sem hafi sérhæft sig í að
hreinsa hús sem séu til að mynda með myglusvepp og rakaskemmdir. Til
undirbúnings byggingu einbýlishúss að Brekkuhvarfi 20 a hafi félagið ráðið
aukastarfsmann í fulla vinnu og vísað frá sér öllum verkefnum í fastri
starfsemi félagsins. Hafi þetta verið gert til að leggja allt kapp á byggingu
hússins, en stefndi sé kominn með væntanlega kaupendur að húsinu og þurfi að
ljúka byggingu hússins innan tilskilinna tímamarka. Ljóst sé að lögbannið setji
starfsemi félagsins í uppnám. Á meðan lögbannið sé í gildi verði starfsemi
stefnda fyrir miklu tjóni og miska, eins og lýst sé í framlagðri áætlun stefnda
og greinargerð um tjón. Starfsmenn stefnda standi eftir verkefnalausir á meðan
félagið þurfi að standa straum af launakostnaði og launatengdum gjöldum, leigu
á lóð samkvæmt leigusamningi, vaxtakostnaði vegna framkvæmdaláns, kostnaði
vegna byggingastjóratryggingar, og fleira.
Í greinargerð viðskiptafræðings sem séð hafi um
bókhald og reikningsskil stefnda sé tjónið vegna lögbannsins ekki metið lægra
en 2,8-3 milljónir á mánuði, að minnsta kosti þar til stefndi geti farið að
takmarka tjón sitt. Þá sé metið tjón 1,0-1,5 milljónir bara af því að leggja
lögbannið á.
Stefndi krefjist þess að dómkröfu stefnenda um
staðfestingu á lögbanni verði hafnað. Skilyrði fyrir lögbanni samkvæmt 24. gr.
laga nr. 31/1990 séu ekki uppfyllt. Stefnendur hafi ekki sannað að þeir eigi
lögvarinn rétt sem athöfn stefnda, eða byggingarframkvæmdir hans, brjóti á.
Sönnunarbyrði um þetta hvíli á stefnendum. Miðað við staðreyndir málsins þurfi
stefnendur að sanna það, að stefndi sé að brjóta á lögvörðum rétti stefnenda
með því að hús þeirra sé ranglega staðsett, og of stórt miðað við þinglýstan
lóðarleigusamning, deiliskipulag og aðrar teikningar. Þá séu meintir hagsmunir
stefnenda sem lúti að byggingarreit og sólpalli tryggðir með skaðabótakröfum á
hendur seljanda eignarinnar og eftir atvikum Kópavogsbæ, og séu þeir
óviðkomandi byggingarframkvæmdum stefnda, sbr. 1. tölulið 3. mgr. 24. gr. laga
nr. 31/1990. Af hálfu stefnda sé því einnig borið við að stórfelldur munur sé á
hagsmunum stefnda af því að athöfn fari fram og svo hagsmunum stefnenda af því
að fyrirbyggja hana, sbr. 2. tölulið 3. mgr. 24. gr. sömu laga.
Fulltrúi sýslumanns hafi ritað í gerðabók sýslumanns
frá 23. febrúar síðastliðinn að beiðni gerðarbeiðanda byggist á því að
framkvæmdir gerðarþola, það er bygging hússins að Brekkuhvarfi 20 a ,,skarist
við lóðarréttindi þeirra (gerðarbeiðanda) að Brekkuhvarfi 20”. Sé þetta ekki nánar
útskýrt í endurritinu. Líkt og fram komi í málavaxtalýsingu hafi lóðarmörkum
milli Brekkuhvarfs 20 og 20 a verið þinglýst ásamt lóðarleigusamningi og séu
þau í samræmi við gildandi deiliskipulag auk skipulagsskilmála aðalskipulags.
Stefndi sé með öll tilskilin leyfi fyrir framkvæmdum og hafi hann verið að
byggja innan sinna lóðarmarka og á sínum byggingarreit. Engin réttaróvissa sé
til staðar um lóðarmörkin en þau eru þinglesin í báðum lóðarleigusamningunum
sem varði lóðirnar númer 20 og 20 a. Sé ekki með neinu móti unnt að komast að
þeirri niðurstöðu, að vandamál þau sem stefnendur standi frammi fyrir vegna
þess að húsið þeirra sé ranglega staðsett eða of stórt miðað við uppdrætti,
muni leysast með því að lagt verði lögbann á framkvæmdir stefnda.
Stefnendur hafi enga hagsmuni af því að stöðva
byggingarframkvæmdir stefnda. Sólpallur stefnenda sé áfram inni á lóð stefnda
óháð því hvort hús stefnda rísi eða ekki. Þá sé fjarlægð frá húsi stefnanda að
lóðarmörkunum enn sú sama, það er tæpir fjórir metrar, óháð því hvort hús
stefnda rísi eða ekki. Það að byggingarreitur stefnenda kunni að fara forgörðum
vegna þess að hús stefnenda sé ranglega staðsett miðað við uppdrætti hafi líkt
og aðrar málsástæður stefnenda ekkert með stefnda eða byggingarframkvæmdir hans
að gera. Þá sé stefndi ekki bundinn af meintum loforðum fyrri eiganda eða þeim
forsendum sem stefnendur höfðu fyrir kaupunum, sbr. 29. gr. þinglýsingalaga nr.
39/1978, enda sé heldur ekki á því byggt af hálfu stefnenda.
Stefnendur séu að brjóta gegn lögvörðum réttindum
stefnda og það sé með ólíkindum að stefnendur séu að reyna að yfirfæra sitt
vandamál, það er að hús þeirra sé ólöglega staðsett, yfir á stefnda. Það sé hús
stefnenda sem sé staðsett of nálægt lóð stefnda, og það sé sólpallur stefnenda
sem standi ólöglegur inni á lóð stefnda. Þá sé það staðsetning húss stefnenda
sem sé í ósamræmi við skilmála aðalskipulags.
Þá beri að hafna þeim málsástæðum sem fram komi í réttarstefnu og lúti að því að framkvæmdir
stefnda brjóti gegn kafla 2.4 í byggingarreglugerð nr. 112/2012 sem
órökstuddum, vanreifuðum og of seint fram komnum. Ekkert sé fjallað um þessar
málsástæður í lögbannsbeiðninni. Geti
lögbannið því ekki hafa byggst á slíkum málsástæðum, og því ekki unnt að
staðfesta lögbann á þeim grundvelli heldur.
Hvað varði málsástæðu stefnenda um að fjarlægð á milli
húsanna sé ,,í andstöðu við byggingarreglugerð” þá sé henni mótmælt sem
vanreifaðri og ósannaðri. Sé þetta hvorki nánar rökstutt í lögbannsbeiðninni,
né vísað til nánar tiltekinna ákvæða nefndrar reglugerðar. Þá sé alls óvíst að
lögbann hafi verið lagt á á grundvelli þessarar málsástæðu, en það sé þó ekki
vitað. Um þessa málsástæðu sé fjallað með aðeins ítarlegri hætti í stefnu, þar
sem því sé haldið fram að framkvæmdin á lóð Brekkuhvarfs 20 a uppfylli ekki
skilyrði um varnir gegn útbreiðslu elds milli bygginga eins og það er
skilgreint í kafla 9.7 í byggingarreglugerð. Sé þetta hvorki útskýrt nánar í stefnu
né öðrum gögnum málsins.
Umkvartanir stefnenda um fjarlægð á milli húsanna hafi
verið skoðaðar af hálfu Kópavogsbæjar og það metið af sérfræðingum að
fjarlægðin væri í samræmi við byggingarreglugerð. Stefnendur hafi ekki rökstutt
hvers vegna fjarlægðin uppfylli ekki kröfur byggingarreglugerðar. Stefnendur
beri sönnunarbyrði fyrir því að þetta sé rétt og að útreikningur
byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar sé rangur. Af þessu sé ljóst að málið snúist í
raun um það hvort stefnendur teljist hafa sannað það sem þeir haldi fram, það
er að stefndi sé að brjóta á lögvörðum réttindum stefnenda, með því að hús þeirra
sé ranglega staðsett og/eða of stórt miðað við uppdrætti, á þeirra eigin lóð.
Það hafi hann ekki gert. Beri því að sýkna stefnda og hafna staðfestingu
lögbannsins.
Krafist sé sýknu af dómkröfu stefnenda um að stefnda verði bannaðar framkvæmdir
á lóðinni að
Brekkuhvarfi 20 a. Krafan sé of víðtæk, óljós og vanreifuð. Ljóst sé að stefnendur
geti ekki farið fram á að stefnda verði almennt bannaðar allar framkvæmdir á
umræddri lóð, líkt og orðalag kröfunnar beri með sér.
Stefndi krefst þess að stefnendum verði gert að greiða
málskostnað samkvæmt 130. og 131. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Að
mati stefnda sé verið að hafa uppi kröfur, staðhæfingar og/eða mótbárur sem
stefnendur vissu eða máttu vita að væru rangar eða haldlausar. Að mati stefnda
séu sakir stefnenda það miklar að þeim beri að greiða álag á málskostnað, sbr.
2. mgr. 131. gr. laga nr. 91/1991.
Stefndi byggir á ákvæðum laga nr. 31/1990 um
kyrrsetningu, lögbann o.fl., lögum nr. 90/1989 um aðför, þinglýsingalögum nr.
39/1978, lögum um meðferð einkamála nr. 91/1991, skipulagslögum nr. 123/2010 og
byggingarreglugerð nr. 112/2012.
IV
Mál þetta er réttilega borið undir dóminn samkvæmt VI.
kafla laga nr. 31/1990 um kyrrsetningu, lögbann o.fl., innan þess frests og með
þeim hætti sem mælt er fyrir um í 1. mgr. 36. gr. laganna. Deilt er um þá
ákvörðun Sýslumannsins á höfuðborgarsvæðinu að leggja lögbann við framkvæmdum á
lóðinni að Brekkuhvarfi 20 a í Kópavogi. Taldi sýslumaður með vísan til
„framlagðra gagna og þeirra sjónarmiða sem fram hafa komið í máli þessu“ að
skilyrði 24. gr. laga nr. 31/1990 væru uppfyllt.
Dómari fór á vettvang 18. júní síðastliðinn. Mátti þá
sjá að stefndi hafði fjarlægt efni úr lóðinni að Brekkuhvarfi 20 a og að
sólpalli við húsið að Brekkuhvarfi 20.
Samkvæmt 1. mgr. 24. gr. laga nr. 31/1990 er heimilt
að leggja lögbann við byrjaðri eða yfirvofandi athöfn einstaklings eða
fyrirsvarsmanns félags eða stofnunar, ef gerðarbeiðandi sannar eða gerir
sennilegt að athöfnin brjóti eða muni brjóta gegn lögvörðum rétti hans, að
gerðarþoli hafi þegar hafist handa um athöfnina eða muni gera það, og að
réttindi hans muni fara forgörðum eða verða fyrir teljandi spjöllum verði hann
knúinn til að bíða dóms um þau. Lögbann er samkvæmt þessu neyðarráðstöfun sem
ekki á að beita í tilvikum þar sem almenn úrræði geta komið að haldi. Þá segir
í 3. mgr. 24. gr. laga nr. 31/1990 að lögbann verði ekki lagt við athöfn ef
talið er að réttarreglur um skaðabætur fyrir röskun hagsmuna gerðarbeiðanda
tryggi þá nægilega.
Í máli þessu ræðst úrlausn þess hvort krafa stefnenda
um staðfestingu lögbannsins 23. febrúar 2018 nái fram að ganga af því hvort þær
athafnir stefnda sem um ræðir brjóti gegn lögvörðum rétti stefnenda og að
uppfyllt séu að öðru leyti skilyrði laga nr. 31/1990.
Þann 15. júní 2016 gaf Kópavogsbær út
lóðarleigusamninga fyrir lóðunum að Brekkuhvarfi 20 og 20 a. Leigutakar voru
þau B og C. Með samningunum fylgir hnitsett mæliblað sem sýnir stærð og
afmörkun lóðanna. Kemur fram að lóðin að Brekkuhvarfi 20 sé 1.406 fermetrar að
flatarmáli og Brekkuhvarf 20 a 937 fermetrar. Lóðarleigusamningunum var
þinglýst 5. og 12. ágúst 2016. Þá samþykkti Kópavogsbær 28. mars 2017 breytingu á deiliskipulagi fyrir Brekkuhvarf 20
að ósk þáverandi eigenda lóðarinnar.
Miðaði breytingin að því að stofna og afmarka nýja lóð, sem fékk heitið
Brekkuhvarf 20 a. Sú lóð var seld stefnda með kaupsamningi 11. desember 2017.
Áður, eða með samningi 24. október 2017, keyptu stefnendur einbýlishús að
Brekkuhvarfi 20 ásamt lóðarréttindum.
Þegar starfsmenn Kópavogsbæjar mældu lóðina
Brekkuhvarf 20 a í janúar 2018 kom í ljós að mörk hennar reyndust ná inn á
sólpall við húsið að Brekkuhvarfi 20. Eins og rakið er í fundargerð frá fundi
starfsmanna Kópavogsbæjar og fulltrúa stefnda 15. febrúar 2018 reyndu
starfsmenn Kópavogsbæjar að miðla málum milli aðila og leggja fyrir þá
hugmyndir að breyttri afmörkun lóðanna án árangurs. Höfnuðu báðir aðilar
tillögu bæjarins að breyttum lóðarmörkum. Var niðurstaða fundarins sú að ekki
væri fyrir hendi frekari sáttagrundvöllur. Þá segir að lóðarhafi Brekkuhvarfs
20 a sé með öll tilskilin leyfi og því heimilt að hefja framkvæmdir. Lauk þar
með afskiptum Kópavogsbæjar að málinu og hóf stefndi framkvæmdir á lóð sinni í
kjölfarið.
Aðila greinir á um það hvort afmörkun lóðanna
Brekkuhvarfs 20 og Brekkuhvarfs 20 a sé í samræmi við samþykktar teikningar og
uppdrætti sem stefnendum voru kynntir áður en þau keyptu Brekkuhvarf 20. Af
hálfu stefnda er vísað til þess að einbýlishús stefnenda sé rangt staðsett og
of stórt miðað við þinglýstan lóðarleigusamning, deiliskipulag og teikningar.
Aðilar málsins eiga það sammerkt að leiða rétt sinn af
þinglýstum lóðarleigusamningum Kópavogsbæjar og mæliblaði sem sýnir afmörkun á
lóðarréttindum þeirra og þar með mörk lóðanna þar sem þær liggja saman.
Lóðarréttindi þessi voru sem fyrr segir framseld af fyrri eigendum til aðila
með tveimur kaupsamningum í október og desember 2017. Mörk lóðanna, þar sem þær
liggja saman, eru hnitsett með þremur hnitapunktum, 11a, 11b og 27. Þá er
fjarlægð á milli húss stefnenda og að lóðarmörkum skráð á mæliblaðið, 5 metrar
að lóðarmörkum og 5 metrar að áformuðu húsi á lóðinni Brekkuhvarfi 20 a,
samkvæmt fyrirhugaðri staðsetningu þess á lóðinni, eða samtals 10 metrar.
Í gögnum málsins er að finna mælingar sem EFLA
verkfræðistofa vann fyrir Kópavogsbæ og uppdrátt sem sýnir stærð og legu
lóðanna að Brekkuhvarfi 20 og 20 a. Þar segir að húsið sem stendur á lóðinni
Brekkuhvarfi 20 sé um það bil 0,82 metrum lengra til vesturs en sýnt sé á
mæliblaði. Einnig er húsið 0,75 metrum breiðara en sýnt er á grunnmynd.
Samkvæmt þessu er hús stefnenda bæði of stórt og ranglega staðsett á lóðinni
með þeim afleiðingum að sólpallur við húsið liggur út fyrir áðurnefnd lóðarmörk
og nær inn á lóðina að Brekkuhvarfi 20 a. Í framburði vitnisins D, sviðsstjóra
umhverfissviðs Kópavogsbæjar, kom fram að afmörkun lóðar stefnda að
Brekkuhvarfi 20 a væri sem slík rétt og einnig heildarlóðin fyrir Brekkuhvarf
20 og 20 a, en „gamla húsið“ væri ekki rétt staðsett á lóðinni. Sú skekkja
hefði komið fram við mælingu á lóðinni nýverið en ekki hefði áður verið
staðfest með raunmælingu að húsið væri á réttum stað. Þá staðfesti vitnið að
teikningar af lóðunum Brekkuhvarfi 20 og 20 a á mæliblaðinu væru í samræmi við
deiliskipulag af svæðinu og væru lóðarmörkin í samræmi við
leigulóðarsamningana.
Lögbann var lagt „við framkvæmdum á lóðinni
Brekkuhvarfi 20a“ án þess að rökstuðning fyrir þeirri ákvörðun sé að finna í
endurriti úr gerðabók Sýslumannsins á höfuðborgarsvæðinu. Að mati dómsins er
ekkert annað fram komið en að stefndi hafi framkvæmt innan marka lóðar sinnar
eins og hún er afmörkuð á þinglýstu mæliblaði með lóðarleigusamningi fyrir
Brekkuhvarfi 20 a og þar með ekki að neinu leyti inni á lóð stefnenda. Að mati
dómsins getur röng stærð og staðsetning á húsi stefnenda á lóðinni Brekkuhvarfi
20 ekki fært þeim aukinn rétt til að fá stöðvaðar framkvæmdir á aðliggjandi lóð
án þess að sýnt sé að hagsmunum stefnenda hafi verið raskað að réttu lagi. Það
hafa stefnendur ekki sýnt fram á og hafa ekki fært fyrir því haldbær rök að
afmörkun lóðanna númer 20 og 20 a sé óljós eða að hún sé önnur en sú sem fram
kemur á þinglýstum lóðarleigusamningi og mæliblaði sem honum fylgir. Á þetta
líka við um fjarlægð á milli húsanna, en í tölvubréfi 13. febrúar 2018 sem
byggingar-fulltrúi Kópavogsbæjar, F, sendi frá brunahönnuði til fyrirsvars-manns
stefnda, segir að samanlögð fjarlægð á milli húsanna eigi að vera 9 metrar, en
sé í raun 8,86 metrar sem sé „innan skekkjumarka að mínu mati.“
Með vísan til þess sem að framan er rakið þykir hafa
verið sýnt fram á það í málinu að umdeildar framkvæmdir stefnda séu innan
þinglýstra marka lóðarinnar að Brekkuhvarfi 20 a og nái ekki inn á lóðina Brekkuhvarf
20 og er það mat dómsins að stefnendur hafi ekki sýnt fram á eða gert sennilegt
að raskað hafi verið hagsmunum þeirra í skilningi 1. mgr. 24. gr. laga nr.
31/1990 eða að framkvæmdir stefnda á lóðinni Brekkuhvarfi 20 a muni brjóta gegn
lögvörðum hagsmunum þeirra og að þau fari forgörðum þurfi þau að bíða dóms um
þau. Til þess er að líta að lögbann verður ekki lagt við athöfn ef röskun
hagsmuna gerðarbeiðanda eru nægilega tryggðir með réttarreglum um skaðabætur,
sbr. 1. tölulið 3. mgr. 24. gr. laga nr. 31/1990.
Samkvæmt framangreindu er það niðurstaða dómsins að
stefndi eigi að vera sýkn af kröfum stefnenda. Eftir þessum úrslitum málsins og
með vísan til 1. mgr. 130. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála, sbr. 1.
mgr. 35. gr. laga nr. 31/1990 um kyrrsetningu, lögbann o.fl., og að virtu
umfangi málsins verður stefnendum gert að greiða stefnda málskostnað eins og
greinir í dómorði. Við ákvörðun málskostnaðar er ekki horft til reksturs
lögbannsmálsins hjá sýslumanni. Þá eru ekki efni til að verða við kröfu stefnda
um greiðslu álags á málskostnað.
Dóm þennan kveður upp Jón Höskuldsson héraðsdómari.
D ó m s o r ð:
Stefndi, Heilbrigð hús ehf., skal vera sýkn af kröfum
stefnenda, Fríðu Einarsdóttur og Georgs Hilmarssonar.
Stefnendur greiði stefnda 800.000 krónur í
málskostnað.
Jón Höskuldsson