D Ó M U R

Héraðsdóms Reykjavíkur miðvikudaginn 19. desember 2018 í máli nr. E-2891/2017:

Emilía Guðrún Jónsdóttir

(Hilmar Gunnarsson lögmaður)

gegn

íslenska ríkinu

(María Thejll lögmaður)

 

 

 

I.

Dómkröfur o.fl.:

Mál þetta var höfðað 20. september 2017 og dómtekið 23. nóvember 2018. Stefn­andi er Emilía Guðrún Jónsdóttir, [...],[...]. Stefndi er íslenska ríkið, Arnarhváli við Lindargötu, Reykjavík.

Stefnandi krefst þess að stefndi verði dæmdur til að greiða henni 15.457.630 krónur ásamt vöxtum samkvæmt 1. mgr. 8. gr. laga nr. 38/2001 af 14.116.549 krónum frá 22. febrúar 2016 til 2. júní 2016 og með dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. sömu laga frá þeim degi til 1. október 2016, af 14.683.203 krónum frá þeim degi til 1. nóv­­­ember 2016, af 15.249.857 krónum frá þeim degi til 1. desember 2017 og af 15.457.630 krónum frá þeim degi til greiðsludags. Þá gerir stefnandi kröfu um máls­kostnað úr hendi stefnda að skaðlausu samkvæmt mati dómsins.

Stefndi krefst aðallega sýknu af öllum kröfum stefnanda og að hún verði dæmd til að greiða stefnda málskostnað að mati dómsins. Til vara krefst stefndi þess að kröfur stefn­­­­­­anda verði stórlega lækkaðar og að málskostnaður verði felldur niður.

Dómara var úthlutað málinu 10. janúar 2018 en fram að þeim tíma hafði hann ekki komið að meðferð þess.

 

 

II.

Málavextir:

1.

Stefnandi er fyrrum starfsmaður Kvennaskólans í Reykjavík. Hún var fyrst ráðin tíma­­­­­­bundið til starfa 18. ágúst 2004 sem umsjónarmaður með húsakynnum skólans. Hinn 1. des­ember 2005 var gerður við hana ótímabundinn ráðningarsamningur sem var sam­hljóða fyrri ráðningarsamningi. Eðli og umfangi starfsins var lýst í minnis­punkt­­­­­­­­­um Ingi­­bjargar Guðmundsdóttur, þáverandi skólameistara, dagsettum 1. des­ember 2005. Þar greinir meðal annars að umsjónarmaður hafi átt að hafa um­sjón með húsa­­­­­­­­kynnum, munum og lóð skólans og annast innkaup á ræstingar- og rekstrar­­­­vöru sam­­­­kvæmt beiðnabók. Umsjónarmaður hafi einnig átt að annast smáviðgerðir og við­hald sem féllu utan verk­­­­sviðs lög­­vernd­aðra starfa, þar með talið að sjá um að skipta um perur, annast við­gerðir á skrám og losa stíflur.

Samkvæmt minnispunktunum hafi umsjónarmaður jafnframt átt að hafa eftirlit með móður­­­­­klukkum, loft­ræsti- og hitunarkerfum, viðvörunarkerfum og slökkvi­­tækjum. Umsjónarmaður hafi auk þess átt að hafa eftirlit með um­gengni og áminna ef til­efni væri til, líta eftir hús­­­um skólans kvölds og morgna þá daga sem ekki var skóla­hald og vera til eftirlits ef sam­­­komur væru utan skóla­tíma. Þá hafi umsjónarmaður einnig átt að undir­búa hús­næðið fyrir kennslu, próf, fundi o.fl. Þessu til viðbótar hafi um­­sjónarmaður átt að sjá um snjó­­­­­­­­mokstur og hálku­varnir í kring­um fast­eignina, hirða lóð og stéttir í kring­­­um skóla­­húsin og sjá um að gluggar skólans væru hreinir að utan. Enn fremur hafi umsjónarmaður átt að sjá um önnur verkefni, meðal annars að draga fána að húni á lög­­boðnum fána­­dög­um, hafa um­­sjón með óskilamunum í samráði við skrif­stofu og vera til aðstoðar á skrif­­stofu á álags­­­­­tímum o.fl.

 

2.

Hinn 23. september 2015 var Hjalti Þór Sveinsson skipaður í embætti skóla­meist­ara við Kvennaskólann frá og með 1. janúar 2016. Að sögn stefnda fór hinn nýi skóla­­­­­­­meistari þegar að kynna sér aðstæður. Taldi skólameistari fljótlega að um­­­sjón með hús­um skólans og ræstingar væru ekki í nægilega góðu lagi, auk þess sem ýmis­legt í húsunum væri úr sér gengið. Að sögn stefnda taldi skóla­meist­ari þörf á því að breyta starfs­­lýsingu umsjónarmanns til samræmis við það sem tíðkaðist hjá öðrum fram­­­­halds­­­­skólum. Mörg verkefni blöstu við, að sögn stefnda, sem þurfti að semja um við Ríkis­­­eignir eða átti að vera í verkahring umsjónarmanns. Að því virtu þurfti, að sögn stefnda, að gera miklar breyt­ingar á starfslýsingu og menntun þess starfs­manns sem átti að sinna starfinu. Voru breytingarnar svo miklar að mati stefnda að um hafi verið að ræða nýtt starf eftir breytingu.

Að sögn stefnda voru ræstingar einnig óviðunandi, svo mjög að athuga­semdir bárust frá Heilbrigðiseftirliti Reykjavíkur. Að sögn stefnda var rekstur skólans erfiður um skeið og mat nýs skólameistara var á þá leið að nýta þyrfti fjármuni betur og breyta fyrirkomulagi húsumsjónar og ræstinga. Verksamningi um ræstingar var sagt upp 1. október 2016 og réð skólinn til sín starfsfólk til þeirra starfa frá og með 1. janúar 2017. Að sögn stefnda var markmiðið með breytingunni að bæta þrifin og ná fram fjár­­hagslegri hagræðingu. Þá var að sögn stefnda útbúin fram­kvæmda­­­­áætlun fyrir árin 2016 og 2017 þar sem farið var yfir verk­efni sem voru fram­undan o.fl. og var það gert í samvinnu við Ríkiseignir.

Að sögn stefnanda var hinn nýi skólameistari mjög gagnrýninn á störf hennar á þessum tíma og taldi hann vinnuframlag hennar vera of lítið miðað við laun sem hún fékk fyrir starfið. Að hennar sögn lagðist gagnrýni skóla­meistarans og framkoma hans í hennar garð að öðru leyti þungt á hana og leitaði hún meðal annars til trúnaðar­manns starfs­manna Kvennaskólans og fékk leið­bein­ingar í því sambandi.

Stefn­andi tók sér veikindaleyfi frá og með 8. febrúar 2016 vegna bakverkja sem að hennar sögn mátti rekja til vinnuslyss sem hún varð fyrir haustið 2011.

 

3.

Með bréfi 22. febrúar 2016 var stefnanda tilkynnt um þá ákvörðun Kvennaskólans að leggja niður starf hennar í þáverandi mynd og jafnframt um starfslok hennar við skól­­­ann af þeim ástæðum. Í bréfinu var meðal annars tekið fram að starfi hennar hefði verið breytt og það framvegis kallað umsjónarmaður fasteigna og að það yrði auglýst laust til umsóknar. Jafnframt var upplýst að gerð yrði krafa um að sá sem yrði ráðinn upp­­fyllti hæfnis­kröfur á borð við iðnmenntun. Stefnanda var veittur sex mán­aða upp­sagnar­­réttur án þess að óskað væri eftir vinnuframlagi frá henni í upp­sagnar­fresti. Í bréf­­inu var vísað til kjara­samn­ings SFR – stéttarfélags í almanna­þjón­ustu og fjármála- og efna­­hagsráðherra vegna ríkis­sjóðs, ráðningarsamnings frá 18. ágúst 2004 og 43. gr. laga nr. 70/1996 um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. Að sögn stefnda var veik­­­­inda­leyfi stefnanda ástæða þess að ekki var óskað eftir vinnu­­framlagi frá henni í upp­­­­sagnarfresti. Veikindaleyfið var frá og með 8. febrúar 2016 en samkvæmt læknis­­­­­vottorði var gert ráð fyrir að leyfið myndi vara í að minnsta kosti einn mánuð. Að sögn stefnda var talið mikilvægt að ráða í nýtt starf sem allra fyrst vegna ástands bygg­­­­­inga og þar sem ekki var neinn afleysingamaður, eins og hefði þurft. Að sögn stefnda köll­uðu aðstæður í skól­anum á skjótar að­­gerðir. Samhliða tilkynn­ingu um starfs­­­lok var stefn­andi upp­­lýst um rétt til rökstuðnings, sbr. 1. málsl. 2. mgr. 44. gr. laga nr. 70/1996.

Að sögn stefnanda gat hún ekki skilið ákvörðun Kvennaskólans um að leggja niður starfið. Að hennar mati var augljóst að starfinu yrði áfram sinnt og að niður­­­­­­lagn­ing þess væri tilbúningur af hálfu skólans. Að sögn stefnanda taldi hún sig jafn­framt geta sinnt starfinu áfram þrátt fyrir auknar hæfniskröfur. Hún hafi verið búin að starfa við rekstur fasteigna og ræstingar frá árinu 1995 og búin að ljúka fjölmörgum nám­skeið­­­­­­­­­um fyrir umsjónarmenn fasteigna. Á þeim námskeiðum hafi verið farið yfir öll atriði sem tengdust viðhaldi og umsjón fasteigna, svo sem hönnun, tækni og öryggi, gæða­­­­­­stjórnun, undirbúning breytinga, samningatækni, skemmdir o.fl. Þá hefði Kvenna­­­­­­­­­­­­skólanum, að mati stefnanda, verið unnt að hafa sam­band við Ríkiseignir, sem um­­­­sýsluaðila fasteigna skólans, um atriði varðandi daglega um­sjón og viðhald á fast­eign­­­unum.

 

4.

Stefnandi óskaði ekki eftir rök­stuðn­­ingi fyrir ákvörðuninni en leitaði þess í stað til stéttar­­félags síns, SFR, sem fundaði með skóla­meistara 9. mars 2016. Í minnis­blaði skóla­­­­meistara, sem tekið var saman vegna fundarins, greinir meðal annars að eftir að hann kom til starfa í Kvennaskólanum hefði honum strax orðið ljóst að viðhaldi eigna, um­­­hirðu og ræst­­ing­­um væri ábótavant. Fljótlega hefði komið í ljós að starfs­­lýsing og verk­­svið um­sjónar­manns fasteigna væri mun þrengra en skóla­meist­ar­inn hefði átt að venjast úr fyrri störfum sínum sem stjórnandi annarra mennta­stofnana í langan tíma. Skóla­­­meistari hefði metið það svo að aldrei kæmi annað til greina en að um­sjónar­­­maður fasteigna væri mennt­­aður og reyndur iðnaðarmaður. Í Kvennaskólanum væri meiri þörf á slíku vegna aldurs og staðsetningar bygginga og umgengni um þær. Af hálfu skólans hefði hins vegar ekki tíðkast að gera slíkar hæfiskröfur til umsjónar­manns. Húsakynni skólans væru þrjú gömul hús sem krefðust mikillar umsjár og stöð­ugs viðhalds. Skólameistari hefði fljótt gert sér það ljóst að breyta þyrfti starfi um­sjónar­­­­manns og að breytingin yrði svo mikil að um nýtt starf væri að ræða með auknum kröf­um til þess sem því sinnti. Um­sjónar­­maður fasteigna þyrfti að búa yfir menntun og innsæi reynds iðnaðar­manns, húsa­­smiðs eða rafvirkja, og hann þyrfti að vera í nánu faglegu sambandi við tengi­lið Ríkiseigna. Þá þyrfti umsjónarmaður að ann­ast ýmis­legt viðhald sjálfur og sjá til þess að slík verk væru falin öðrum þegar þannig stæði á. Umsjónar­maður þyrfti að gera áætlanir um viðgerðir, endur­bætur, við­hald og fram­­­­­­kvæmdir vegna hús­eigna og lóðar. Einnig þyrfti um­sjónar­maður að hafa eftirlit með notkun rafmagns og hita og stuðla að því að það nýttist sem best. Enn fremur væri fyrirhugað að setja upp nýtt tölvu­stýrt húsumsjónarkerfi á næstu tveimur ár­um í sam­vinnu við Ríkiseignir.

Í minnisblaðinu var enn fremur tekið fram að umsjónarmaður fasteigna þyrfti að þjón­­­­­­usta skjávarpa og hafa eftirlit með tækjum en það starf hefði áður verið hluti af starfi fakt­­ors við skólann en það starf hefði verið verið lagt niður tveimur árum áður. Um­­sjónar­maður þyrfti að hafa tölvu­kunn­­áttu. Bæta þyrfti ræstingar og gert væri ráð fyrir því að fram­vegis yrði það á ábyrgð umsjónarmanns fasteigna að sjá til þess að ræst­­ingarnar væru í lagi og að hann yrði milli­­­­­­­­liður skólans og ræstingarfyrirtækis og starfsmanna á vegum þess fyrirtækis. Þá þyrfti um­sjónar­maður­inn að geta gert tillögur að nýju fyrir­komulagi ræstinga í samráði við skóla­­­­meistara og meta þörfina á því. Skól­­­inn myndi jafn­vel segja upp samningi við ræst­ingarfyrirtæki og ráða sjálfur fólk til þeirra starfa og umsjónarmanni fasteigna yrði þá ætlað að stjórna ræst­ing­um. Ekki væri talin ástæða til þess að stefnandi héldi áfram að starfa fyrir skólann þar sem reikn­að væri með því að nýr starfsmaður hæfi störf 1. apríl 2016 samkvæmt nýrri starfs­­­lýsingu. Því væri ekki um annað að ræða en að segja stefn­­­­anda upp störfum og ráða umsjónarmann fast­eigna til starfa í samræmi við nýja starfs­lýsingu og kröfur um hæfi. Mikið væri í húfi til þess að bæta ástandið og þjón­ustuna fyrir haustið. Breyt­ingin væri metin svo að hún ætti eftir að skila verulegri hag­ræðingu og betri þjón­ustu þó að hún myndi kosta laun fyrrum umsjónarmanns í sex mán­­­­aða uppsagnar­fresti. Tekið var fram í minnis­blaðinu að ekkert annað starf væri í boði við skólann og að um­­­­­­sjónar­maður fast­eigna yrði ekki hærra launaður en fyrrverandi um­sjónarmaður nema að því leyti sem taka þyrfti tillit til menntunar. Þá var enn fremur tekið fram að ákvörðun skóla­­­meistara um að leggja niður starf stefnanda og stofnun nýs starfs um­sjónar­­­manns fast­eigna hefði verið tekin samkvæmt þeirri megin­skyldu hans sem for­stöðu­­­­manns ríkis­stofn­­­unar að nýta fjármuni á sem árangurs­ríkastan hátt, sbr. 2. mgr. 38. gr. laga nr. 70/1996.

 

5.

Að sögn stefnanda stóð hún sig vel í starfi og höfðu yfirmenn hennar verið ánægðir með störf hennar, sbr. skýrslu fyrrverandi skólameistara dagsetta 13. mars 2015 um starfs­­­­­­þróunar- og frammi­stöðusamtal við stefnanda 27. febrúar sama ár. Að sögn stefnanda var hún jafnframt ánægð í starfi og voru engar athuga­semdir gerðar við það hvernig hún sinnti starfinu, hvorki varðandi viðhald og umhirðu eigna né heldur varð­andi fyrirkomulag ræst­inga. Á þessu hafi hins vegar orðið breyt­ing eftir að nýr skóla­meistari kom til starfa. Að sögn stefnanda komu aldrei upp tilvik sem sýndu fram á nauðsyn þess að umsjónarmaður fasteigna væri iðnmenntaður. Að þessu virtu taldi stefn­andi að fram komnar skýringar Kvennaskólans bæru það með sér að upp­sögnin væri dulbúin sem niður­lagn­ing starfs.

Með bréfi lögmanns stefnanda 2. maí 2016 til Kvennaskólans var gerð krafa um skaða­­bætur vegna þeirrar ákvörðunar að segja henni upp störfum og var sú fjárkrafa studd rökum, meðal annars þeim að Kvennaskólinn hefði getað breytt starfi stefnanda í sam­­­ræmi við heimild samkvæmt 19. gr. laga nr. 70/1996. Þá var einnig vísað til þess að uppsögnin hefði verið sérlega meiðandi. Með bréfi skólameistara Kvennaskólans 11. maí 2016 var kröfunni hafnað og jafn­­­­­­­­­­framt tekið fram að 19. gr. laga nr. 70/1996 hefði ekki átt við. Því til skýringar var vísað til þess að breytingar á starf­­­­i stefnanda hefðu verið svo umfangsmiklar að um nýtt starf væri að ræða eftir þær. Þá var því hafnað að menntun stefnanda yrði jafnað við sveinspróf og starfs­reynslu í lög­­­giltri iðn­grein. Bréfinu fylgdi meðal annars rök­­stuðningur fyrir upp­sögn­­­­inni og ­lýsing á nýju starfi umsjónarmanns fast­eigna.

Í rökstuðningi skólameistarans komu í meginatriðum fram sömu sjónarmið og í fyrr­greindu minnisblaði vegna fundar hans með fulltrúa stéttar­félags stefn­­anda 9. mars 2015. Sérstaklega var tekið fram að ákjósanlegt væri að um­sjónar­maður fasteigna hefði sveins­próf í rafvirkjun, auk starfs­reynslu á því sviði, en slíkt hefði margvíslegt hagræði í för með sér, meðal annars varð­andi daglegt viðhald og rekstur raf- og tölvu­búnaðar skólans sem krefðist sífelldrar og síaukinnar vöktunar. Þá væru breyt­ingar á starfinu meðal annars þær að meiri kröfur yrðu gerðar til þess að viðkomandi gæti annast almennt viðhald á breið­um grundvelli. Umsjónar­maðurinn þyrfti að hafa góða þekkingu til þess að meta ástand á húsum og tækjabúnaði hverju sinni og hafa getu til að meta nauð­­syn viðhalds og við­gerða. Vísað var til þess sem áður greinir varð­­andi breytingar á fyrirkomulagi ræstinga og að gert væri ráð fyrir því að frá ára­mót­um 2017 færi umsjónarmaður fast­eigna með manna­­forráð á þeim vett­vangi í stað þess að kaupa ræstingu frá ræst­ingar­fyrirtæki. Þá yrðu gerðar kröfur um áætlanagerð á sviði við­­halds og endurbóta og náið samráð við skólameistara og starfs­mann Ríkis­eigna. Einnig þyrfti umsjónarmaður fasteigna að skila vikulegri skýrslu til skóla­meistara um verk­efni síðustu viku og stöðu þeirra. Þá þyrfti umsjónar­maður fasteigna að hafa fasta við­veru í öllum húsum skólans alla virka daga og eiga frumkvæði að grein­ingu á þjónustu­­þáttum tengdum rekstri og þjónustu við hús­næðið, svo sem notkun rafmagns og hita, ræstingu og öðrum þáttum sem vægju þungt í rekstrar­kostn­aði. Að auki þyrfti hann að setja sig inn í nýtt húsumsjónarkerfi sem komið yrði á lagg­­­irnar í samvinnu við Ríkiseignir, en slíkt kerfi væri hugsað til þess að auka öryggi og hagræðingu í rekstri húsnæðis skólans. Gert væri ráð fyrir því að um­­sjónarmaður hefði eftirlit með fram­­kvæmd­um vegna lóðar og húsnæðis í samráði við skólameistara og tengilið Ríkis­­eigna. Einnig væri gert ráð fyrir því að hann bæri ábyrgð á að verk­efni sem féllu undir hann væru unnin samviskusamlega og innan settra tímamarka þannig að skól­inn gæti hverju sinni veitt notendum sínum sem besta þjónustu. Þá skipu­legði hann fram­kvæmda­­­tíma einstakra verkefna í sam­ráði við skóla­­meistara og tengilið Ríkis­­eigna.

Stefnandi og Hjalti Þór Sveinsson skólameistari gáfu aðilaskýrslu við aðal­meðferð. Þá gaf skýrslu við aðalmeðferð vitnið Ólafur Óskar Óskarsson, núverandi um­­­­­sjónar­maður fasteigna Kvennaskólans.

 

 

III.

Helstu málsástæður og lagarök stefnanda:

Dómkrafa stefnanda er tvíþætt. Annars vegar er krafa um vangoldin veikindalaun sam­­kvæmt kjarasamningi SFR og stefnda. Hins vegar er svo krafa um skaða- og miska­­bætur vegna ólögmætrar uppsagnar úr starfi. 

Krafa stefnanda um vangoldin veikindalaun er reist á grein 12.2.1 í fyrrgreindum kjara­­samningi. Stefnandi vísar til þess að hún hafi tekið sér veikindaleyfi frá 8. febrúar 2016 til 1. febrúar 2017. Á því tímamarki hafi stefnandi verið búin að starfa í meira en tólf ár hjá stefnda, nánar tiltekið í fjögur ár hjá Há­skóla Íslands og rúmlega tólf ár hjá Kvennaskólanum. Stefnandi hafi því átt rétt á að halda launum í 273 daga samkvæmt greinum 12.2.6–12.2.7 í kjara­samn­ingnum, nánar tiltekið á tímabili frá 8. febrúar 2016 til og með 11. nóvember sama ár. Stefndi hafi hins vegar hætt að greiða stefn­anda áunnin laun í veikindum eftir ágúst­mánuð 2016. Stefndi hafi borið því við að ekki þyrfti að greiða frekari veikinda­laun þar sem búið væri að leggja starf stefn­anda niður.

Stefnandi byggir á því að hún eigi rétt á umsömdum veikindalaunum óháð því hvort starf hennar hafi verið lagt niður. Um áunninn rétt sé að ræða sem verði hvorki skertur með uppsögn né því að leggja starf niður. Að því virtu geri stefnandi kröfu um veik­­­inda­laun fyrir mánuðina september og október árið 2016, auk ellefu daga í nóv­ember sama ár. Krafan sundurliðist með þeim hætti að krafist sé umsaminna veikinda­launa að fjárhæð [...] krónur fyrir hvorn mánuð og [...] krónur fyrir nóv­ember­mánuð ([...] ÷ 30 = 18.888 x 11 = [...]), samtals [...] krónu. Um upp­hafsdag dráttarvaxta vísar stefnandi til 1. mgr. 5. gr. laga nr. 38/2001. Stefn­andi tekur fram að veikindalaun hennar vegna septembermánaðar hafi fallið í gjald­daga 1. októ­ber 2016, laun vegna októbermánaðar hafi fallið í gjald­daga 1. nóvember sama ár og laun vegna nóvembermánaðar hafi fallið í gjalddaga í des­ember sama ár. 

Stefnandi byggir skaðabótakröfu sína á því að ákvörðun stefnda um að leggja niður starf hennar hafi verið ólögmæt. Skilyrði sakarreglunnar um ólögmæta háttsemi sé uppfyllt í málinu. Stefnandi hafi orðið fyrir tjóni vegna uppsagnarinnar í formi tekju­­­­­­missis þar sem hún hafi eftir uppsögnina ekki átt þess kost að afla sér sambæri­legs starfs og hún hafði gegnt hjá Kvennaskólanum. Við mat á ólögmæti ákvörðunar­innar verði að líta til þess að hún hafi leitt til starfsloka stefnanda en ákvörðun um lausn frá störfum sé stjórnvaldsákvörðun í skilningi 2. mgr. 1. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Ákvörðunin hafi því þurft að vera í samræmi við skráðar og óskráðar reglur stjórn­sýsluréttar.

Nánar tiltekið byggir stefnandi skaðabótakröfuna í fyrsta lagi á því að stefndi hafi ekki virt meðal­­hófsreglu stjórnsýsluréttar, sbr. 12. gr. laga nr. 37/1993, við þá ákvörð­un að leggja niður starf hennar. Reglan feli í sér að stjórnvald skuli aðeins taka íþyngjandi ákvörðun þegar því markmiði sem að er stefnt verði ekki náð með öðru og vægara móti. Í fyrirliggjandi gögnum málsins sé ekkert sem bendi til þess að farið hafi fram mat á því af hálfu stefnda hvort mögulegt hefði verið að beita vægara úrræði en að leggja niður starf stefnanda til að ná fram þeim markmiðum sem að var stefnt. Þá mótmælir stefnandi því sem röngu að nauðsynlegt hafi verið að leggja niður starf hennar. Stefndi hefði hæglega getað gert breytingar á starfi stefnanda eða breytt störf­um annarra starfsmanna í stað þess að leggja starfið niður. 

Í öðru lagi byggir skaðabótakrafan á því að ákvörðun stefnda hafi brotið gegn rann­­­­­­sóknarreglu stjórnsýsluréttar, sbr. 10. gr. laga nr. 37/1993. Reglan feli í sér að stjórn­­­­vald skuli að eigin frumkvæði sjá til þess að málsatvik séu nægjanlega upplýst áður en ákvörðun er tekin. Stefnandi byggir á því að stefndi hafi hvorki rannsakað starf stefnanda né heldur hvort hún hefði getað tekið að sér þau verkefni sem um­sjónar­­­maður fasteigna hafi átt að sinna. Þar af leiðandi hafi ekki verið rannsakað sér­stak­lega hvort stefnandi gæti tekið að sér aukin verkefni áður en gripið var til þess ráðs að leggja starf hennar niður. Stefnandi telur að hefði stefndi uppfyllt rann­sóknar­skyldu sína hefði honum orðið ljóst að hún væri fær um að sinna verk­efnun­um með full­nægjandi hætti, enda hafi hún verið með margra ára starfsreynslu af ræst­ingum og um­sjón fasteigna. Þá hafi ekki verið rannsakað sérstaklega hvort tilefni væri til að leggja niður önnur störf en starf stefnanda.

Í þriðja lagi byggist krafa um skaðabætur á því að stefndi hafi ekki virt réttmætis­reglu stjórnsýsluréttar við þá ákvörðun að leggja niður starfið. Reglan kveði á um að ákvarðanir stefnda verði að byggjast á málefnalegum sjónar­mið­um. Stefnandi byggir á því að ekki hafi verið nauðsynlegt að gera breytingar á starfi hennar, ekki síst í ljósi þess að Ríkiseignir beri ábyrgð á viðhaldi Kvennaskólans. Þá byggir stefnandi á því að hún hafi sinnt þeim verkefnum sem nú séu á hendi umsjónar­manns fasteigna og hún hefði getað sinnt þeim verkefnum áfram. Af þessum ástæðum sé ljóst að ákvörðun skóla­meistara hafi verið reist á ómálefna­legum sjónar­mið­um.

Stefnandi telur að við mat á fjártjóni hennar beri meðal annars að hafa í huga aldur hennar, kyn, menntun og starfsreynslu. Atvinnu­möguleikar stefnanda séu því miður fáir en henni hafi ekki verið unnt að afla sér sambærilegs starfs og hjá stefnda, þrátt fyrir ítrekaða atvinnuleit, og sé hún enn atvinnu­laus. Við mat á tjóninu eigi jafn­­framt að hafa í huga að stefnandi hafi notið réttinda samkvæmt almennum reglum stjórn­­­sýsluréttar og lögum nr. 37/1993. Að því virtu hafi hún mátt vænta þess að halda starfi sínu til venjulegra starfsloka opinbers starfsmanns, svo lengi sem starfseminni yrði haldið áfram á vegum stefnda og hún gerðist ekki brotleg í starfi.

Að öllu framangreindu virtu sé krafa stefnanda um hæfilegar skaðabætur vegna fjár­­tjóns miðuð við tvöföld árslaun, samtals [...] krónur. Miðað sé við að mán­aðar­­laun stefnanda hafi að meðaltali verið [...] krónur síðasta starfsárið hennar hjá Kvenna­­skólanum. Krafan sé sett fram á hefðbundinn hátt í málum sem þessum en sam­kvæmt dómafordæmum Hæstaréttar Íslands beri að ákvarða fjártjónsbætur að álit­um með tilliti til allra atvika en með það að leiðarljósi að tjónþoli fái tjón sitt bætt.

Stefnandi tekur fram að krafa hennar um vexti frá 22. febrúar 2016 byggist á 1. mgr. 8. gr. laga nr. 38/2001. Upphafstími þeirra vaxta eigi að miðast við að hið bóta­skylda atvik hafi átt sér stað þann dag sem hin ólögmæta ákvörðun var tilkynnt stefn­anda. Krafa um dráttarvexti samkvæmt 1. mgr. 6. gr. sömu laga frá og með 2. júní 2016 sé reist á 2. mgr. 5. gr. laganna en í því sambandi tekur stefnandi fram að kröfu­bréf hafi verið sent til Kvennaskólans 2. maí 2016.

Stefnandi tekur fram að krafa hennar um miskabætur styðjist við 26. gr. skaða­bóta­laga nr. 50/1993. Stefnandi byggir á því að aðferðin sem hafi verið viðhöfð þegar stefn­anda var tilkynnt um að búið væri að leggja niður starf hennar hafi verið sérstak­lega meiðandi, einkum í ljósi þess að stefnandi hafi verið búin að starfa í tólf ár hjá stefnda án athugasemda. Stefnanda hafi ekki verið gefið færi á því að vinna út um­saminn uppsagnar­frest. Út á við beri uppsögnin þess merki að stefnandi hafi gerst sek um brot á vinnuskyldum sínum sem réttlætt hafi fyrirvaralausan brottrekstur af vinnu­stað. Með vísan til framangreinds og í ljósi þess að uppsögn stefnanda hafi brotið gegn máls­­­meðferðarreglum stjórnsýsluréttar byggir stefnandi á því að uppfyllt séu skilyrði 26. gr. laga nr. 50/1993. Að þessu virtu telur stefnandi að krafa hennar um miskabætur að fjárhæð 1.000.000 króna sé hófleg.

Um málskostnaðarkröfu vísar stefnandi til 130. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einka­mála. Stefnandi tekur fram að hún sé ekki virðisaukaskattsskyldur aðili og eignist því ekki frádráttarrétt við greiðslu slíks skatts. Varðandi aðild stefnda vísar stefn­­andi til þess að Kvennaskólinn sé rekinn á ábyrgð og kostnað stefnda.

 

Helstu málsástæður og lagarök stefnda:

Stefndi mótmælir málatilbúnaði og kröfum stefnanda. Stefndi hafnar því að með því að leggja niður starf umsjónarmanns hafi stefnanda verið sagt upp störfum með ólög­­­mætum hætti. Stefndi byggir á því að öll meðferð málsins hafi verið í sam­ræmi við lög. Að því virtu krefst stefndi sýknu af kröfum stefnanda.

Stefndi mótmælir túlkun stefnanda á kjarasamningi SFR og fjármála- og efna­hags­­­­­­­ráðherra sem rangri varðandi kröfu um vangoldin veikindalaun. Stefndi vísar til þess að í gr. 12.2.1 (3. mgr.) sé sérstaklega tekið fram að laun í veikindum greiðist ekki lengur en ráðningu sé ætlað að standa. Að því virtu sé ljóst að stefnandi geti ekki átt rétt á launum í veikindum eftir að ráðningarsambandi er slitið. Stefndi ítrekar einnig að breytingar á starfi umsjónarmanns, sem leiddu til niður­lagn­­ingar þess, séu ekki í neinum tengslum við veikindi stefnanda. Stefnandi geti því ekki gert kröfu um betri réttindi í uppsagnarfresti en aðrir starfsmenn á þeirri for­sendu að hún hafi verið óvinnu­fær vegna veikinda. Að þessu virtu hafnar stefndi kröfu stefn­anda um van­goldin veikindalaun sem rangri. Þá vísar stefndi til þess að engin gögn liggi fyrir því til stuðnings, sem fram komi á læknisvottorðum, að stefnandi hafi verið óvinnu­fær frá 8. febrúar 2016 til 8. mars sama ár vegna sjúkdóms og vinnuslyss sem hafi átt sér stað fimm árum áður, nánar tiltekið haustið 2011. Stefndi bendir á að ekki liggi fyrir neinar tilkynningar til Vinnueftirlits ríkisins og þá hafi stefnandi ekki lagt fram nein gögn um óvinnufærni í framhaldi af slysi árið 2011. Að mati stefnda sé því ósannað að óvinnu­færni stefn­anda í febrúar 2016 stafi af meintu slysi.

Stefndi byggir á því að honum hafi verið heimilt að gera breytingar á störfum og verk­­­sviði stefnanda. Í því sambandi vísar stefndi til almenns stjórnunarréttar og 19. gr., sbr. 2. mgr. 38. gr., laga nr. 70/1996. Stefndi tekur fram að skólameistari hafi lagt mat á aðstæður og breytingar, áður en ákvörðun var tekin um að leggja niður starfið, til samræmis við auknar kröfur sem hann hafi talið rétt að gera svo verkefnum um­sjónar­­manns fasteigna væri sinnt með fag­legri hætti. Skólameistari hafi í því sambandi leitað til kjara- og mannauðssýslu ríkis­ins með tölvuskeyti 18. febrúar 2016 og farið yfir þau atriði sem hann hafi talið rétt að breyta og ástæður að baki því. Að mati stefnda sé ljóst að stefnandi hafi verið sú eina sem hafi sinnt starfi um­sjónarmanns við skólann og því hafi aðeins verið unnt að gera breyt­­­ingar á hennar starfi en ekki störf­um annarra starfs­manna. Þá hafi ekki heldur verið unnt að gera breytingar á starfi stefn­anda innan heimildar samkvæmt 19. gr. laga nr. 70/1996 svo hún gæti haldið starf­inu. Þessu til viðbótar hafi ekki verið laust starf við Kvennaskólann til að bjóða stefn­anda. Að framan­­­­greindu virtu byggir stefndi á því að gætt hafi verið að rann­sóknar­­reglu og meðal­­­­hófs­reglu stjórnsýslu­réttar áður en ákvörðun var tekin um breyt­ingu á starfi stefn­anda. Breytingin hafi verið svo mikil að jafna megi til þess að starfið væri lagt niður.

Stefndi hafni þeirri fullyrðingu sem fram kemur í stefnu að ekki hafi verið rann­sakað sér­staklega hvort tilefni væri til að leggja niður önnur störf en starf stefn­anda. Stefndi bendir á í þessu sambandi að starf annars tveggja bóka­safns­­fræðinga við skólann hafi verið lagt niður í hagræðingarskyni og við­komandi starfs­manni verið sagt upp frá og með 1. október 2016. Niðurlagning starfs um­sjónar­manns og stofnun nýs starfs um­sjónar­­manns fasteigna hafi verið liður í hag­ræð­ingu í rekstri skólans á breið­um grunni, auk uppsagnar á samningi við ræst­ingar­fyrir­tæki.

Stefndi hafnar því að stefnandi hefði getað sinnt starfi umsjónarmanns þrátt fyrir auknar hæfniskröfur. Þá hafnar stefndi því að námskeiðum fyrir umsjónarmenn fast­eigna, sem stefn­andi hafi lokið á árum áður, verði jafnað til formlegs viðurkennds iðn­náms. Stefndi tekur hins vegar undir með stefnanda, í ljósi málsmeðferðarreglna stjórn­­­­­­sýsluréttar, að hugsanlega hefði átt að veita stefnanda tækifæri til að tjá sig um væntan­legar breyt­ingar áður en þær komu til framkvæmda. Slíkur andmælaréttur hefði þó ekki getað leitt til þess að rétt hefði verið af stefnda að bjóða stefnanda hið nýja starf. Af fram­­lögðum gögn­um frá stefnanda sé ljóst að þó að hún hefði lokið nám­skeið­um þá hefði hún ekki uppfyllt þær auknu hæfniskröfur sem stefndi gerði til rækslu hins nýja starfs. Að því virtu hafi stefndi ekki getað hvatt hana til að sækja um starfið. Þá hefði stefnda í raun verið óheimilt að ráða hana til starfsins að teknu tilliti til megin­reglunnar um að stjórn­­valdi beri að ráða hæfasta einstaklinginn til starfa og eðli máls­ins samkvæmt eingöngu þá sem upp­fylla áskildar hæfnikröfur til óaðfinnan­legrar rækslu starfs­­­ins, sbr. 5. tölulið 1. mgr. 6. gr. laga nr. 70/1996. Einnig bendir stefndi á að stefn­­andi hafi ekki verið meðal umsækjanda um breytt starf umsjónar­manns. Að mati stefnda hafi því ekki verið um það að ræða að fara vægari leið en þá sem farin var til að ná því markmiði að efla starf um­sjónarmanns fasteigna. Stefndi hafi lagt hlut­­­­­laust mat á starfsskyldur stefn­­­anda yfir þriggja mánaða tímabil og komist að þeirri niður­stöðu að rétt væri að gera auknar kröfur um iðnmenntun og tölvufærni svo hægt væri að sinna viðhaldi og um­sjón fast­eigna skólans með viðhlítandi hætti og í sam­ræmi við þau verkefni sem framundan voru.

Stefndi mótmælir þeim staðhæfingum stefnanda sem ósönnuðum að skólameistari Kvenna­­­­skólans, Hjalti Jón Sveinsson, hafi frá þeim tíma er hann var skipaður í það embætti verið gagnrýninn á störf stefnanda og að sú gagnrýni hafi lagst mjög þungt á stefnanda. Þá bendir stefndi á að stefnandi hafi engan reka gert að því að leggja fram gögn máli sínu til stuðnings, þó að henni hafi verið leiðbeint af stéttarfélagi sínu um að skrá niður atvik sem talist gætu til gagnrýni. Þessu til viðbótar hafi engin gögn verið lögð fram sem styðji þá fullyrðingu stefnanda að hún hafi orðið fyrir andlegum skaða af ómálefna­legri gagnrýni skólameistara. Þá áréttar stefndi að í því að leggja niður starf stefn­­anda hafi ekki falist neinar ávirðingar um störf hennar og sé þeim ásökun­­um hafnað. 

Stefndi hafnar einnig fullyrðingum stefnanda um að réttmætisregla stjórnsýslu­réttar hafi ekki verið virt. Stefndi tekur fram að húsnæði skólans hafi verið mjög komið til ára sinna og það krafist mikils og vandaðs eftirlits, viðhalds og ræstinga. Stefndi vísar til þess að fyrir liggi það mat skólameistara Kvennaskólans að brýnt hafi verið að breyta starfi umsjónarmanns þar sem hæfniskröfur og verkefni hafi ekki tryggt nauð­­synleg gæði viðhalds og umsjónar húsnæðisins, sér í lagi í ljósi aldurs þess og viðkvæmrar stöðu. Stefndi byggir á því að rétt hafi verið að breyta starfi umsjónar­manns og búa til nýtt starf sem gerði annars konar kröfu um hæfi, nánar til­tekið að starfs­­­maðurinn þyrfti að vera iðnmenntaður. Hæfni af því tagi hafi verið metin nauð­syn­leg til þess að unnt væri að leysa starfið af hendi á fullnægjandi hátt í samræmi við áskildar kröfur um skólahald og rekstur. Slík breyting hafi haft margvíslega hag­ræð­ingu í för með sér. Þegar bornar séu saman lýsingar á því starfi sem stefn­andi gegndi og hinu nýja starfi megi sjá að í hinu nýja starfi séu gerðar meiri kröfur til þess að við­komandi starfsmaður geti annast almennt viðhald á breiðum grund­velli og hafi góða þekk­ingu til þess að meta ástandið á húsum skólans og tækjabúnaði hverju sinni. Í sam­­ræmi við ný verkefni beri umsjónarmaður fasteigna nú ábyrgð á ræst­­ingu og sam­skiptum við ræstingarfólk og stjórnendur ræstingaraðila og hafi umsjón með áætlana­gerð um viðhald og endurbætur í nánu samráði við Ríkiseignir. Að mati stefnda séu skyldur leigutaka hjá Ríkiseignum, sem fram koma í verklagsreglum þeirrar stofnunar, þess eðlis að rétt sé að þær séu á hendi iðnmenntaðra og í samræmi við kröfur í gild­andi bygg­ingarreglugerðum hvers tíma, meðal annars þegar litið sé til bruna­­­varna. Fyrr­­greindar breytingar á hæfniskröfum hafi verið gerðar með hliðsjón af ástandi húsa skólans, nýjum verkefnum við umsjón tölvustýrðs húsumsjónarkerfis, skjá­­varpa og tækja, auk breyttrar framkvæmdar á ræstingum. Stefndi byggir á því að þær ástæður séu málefnalegar og rökstuddar og muni leiða til aukinnar hagkvæmni til lengri tíma litið. Þá séu þær einnig nauðsynlegar svo stefndi geti sinnt skyldum sínum sem for­stöðu­­maður samkvæmt 38. gr. laga nr. 70/1996 um árangursríka nýtingu fjár­­magns. Að öllu þessu virtu hafnar stefndi þeim fullyrðingum að ákvörðun um breyt­­­­­ingar sem leiddu til þess að starf umsjónarmanns var lagt niður hafi verið ómálefna­legar og órétt­­­mætar.

Stefndi mótmælir kröfu stefnanda um skaðabætur og vísar til þess að ástæður þess að starf stefnanda var lagt af hafi verið lögmætar og málefnalegar. Þá beri stefnanda að takmarka tjón sitt en ekki hafi verið sýnt fram á að þess hafi verið gætt af hennar hálfu. Stefndi bendir á að stefnandi hafi ekki lagt fram nein gögn því til stað­festingar að ógerningur hafi verið fyrir hana að fá vinnu við hæfi, en atvinnu­­­ástand hafi almennt verið gott undanfarið. Þá mótmælir stefndi fjárhæð bóta­kröfunnar sem of hárri.

Þessu til viðbótar mótmælir stefndi miskabótakröfu stefnanda og telur hann engar for­sendur til þess að fallast á slíka kröfu. Þá hafnar stefndi öllum fullyrðingum sem standi til grundvallar þeirri kröfu. Stefndi bendir einnig á að stefnandi hafi verið í veik­­inda­­leyfi og óvinnufær með öllu á þeim tíma þegar starfi hennar var breytt. Sam­kvæmt bréfi skólans til stefnanda hafi hún verið upplýst um að gert væri ráð fyrir að ráðið yrði í hið nýja og breytta starf frá og með 1. apríl 2016. Á þeim tíma, 22. febrúar, hafi stefn­­andi hins vegar verið óvinnufær samkvæmt læknisvottorði til 8. mars og óvíst hafi verið um endurkomu hennar. Í því ljósi og í samræmi við kröfuna um meðalhóf hafi ekki þótt rétt að krefja stefnanda um að vinna hluta uppsagnar­frestsins. Hafi hún því verið leyst undan starfsskyldum sínum. Uppsagnarfrestur hafi engu að síður verið greiddur að fullu og stefnandi hafi því verið eins sett og hún hefði unnið uppsagnar­frest­inn. Ekki hafi því verið um að ræða fyrirvaralausa brottvikningu. Þá telur stefndi rétt að vekja athygli á þeirri staðreynd, sem stefnandi vottar sjálf með framlögðum læknis­­­­­vottorðum, að hún var með öllu óvinnufær frá 8. febrúar 2016 til 1. febrúar 2017. Að því virtu hafi stefnandi verið líkamlega ófær um að vinna uppsagnar­frest og geti hún því ekki sett það fram sem rétt­mæta kröfu fyrir greiðslu miskabóta. Í ákvörðun stefnda hafi því ekki falist ólögmæt meingerð gegn frelsi, friði, æru eða pers­­ónu stefnanda í skilningi 26. gr. laga nr. 50/1993.

Stefndi vísar auk þess til skilyrða fyrir miskabótum samkvæmt b-lið 1. mgr. 26. gr. laga nr. 50/1993, sbr. 13. gr. laga nr. 36/1999. Í greinargerð með frumvarpi því sem varð að lögum nr. 50/1993 komi fram að í skilyrði ákvæðisins um ólögmæta mein­­­gerð felist að um sé að ræða sak­næma hegðun en gáleysi myndi þó þurfa að vera veru­­legt til þess að tjónsatvik yrði talið falla þar undir. Þá telur stefndi að ráða megi af dóma­­fordæmum Hæsta­réttar Íslands að lægsta stig gá­leysis uppfylli ekki kröfu þessa ákvæðis um ólög­mæta meingerð. Í þessu sambandi leggur stefndi áherslu á að sú að­ferð sem viðhöfð hafi verið við að tilkynna stefnanda að starfið yrði lagt niður nægi ekki til, enda hafi umrædd ákvörðun og öll máls­meðferðin í tengslum við hana verið í fullu samræmi við lög.

Stefndi mótmælir einnig fjárhæð miskabótakröfu sem of hárri og að hún sam­rýmist ekki dómaframkvæmd. Verði hins vegar talið að stefnandi eigi rétt til miska­bóta þá sé til vara krafist verulegrar lækkunar á miskabótakröfunni. Þá mótmælir stefndi einnig kröfum stefnanda um vexti og dráttarvexti, einkum upphafstíma.

Að öllu framangreindu virtu áréttar stefndi mótmæli við kröfum stefnanda og byggir á því að engar forsendur séu til þess að fallast á þær. Þá vekur stefndi athygli á ósam­­ræmi milli krafna sem settar voru fram í fyrsta kröfubréfi stefnanda, skaðabætur sem jafngiltu einum árslaunum, og miskabótakrafa að fjárhæð 700.000 krónur, en í stefnu sé gerð krafa um tvöföld árslaun og 1.000.000 króna í miskabætur. Þá vísar stefndi til XXI. kafla laga nr. 91/1991 til stuðnings kröfu um málskostnað.

 

 

IV.

Niðurstöður:

Í málinu er ekki tölulegur ágreiningur um inntak veikindaréttar samkvæmt grein­um 12.2.6–12.2.7 í fyrrgreindum kjarasamningi né heldur starfstíma stefnanda hjá stefnda fram að því að henni var sagt upp störfum. Ágreiningur aðila tekur til þess hvort stefnandi hafi verið óvinnufær af völdum vinnuslyss á árinu 2011, eins og stað­hæft er í stefnu, en málatilbúnaður stefnda verður ekki skilinn á annan hátt en svo að ekki sé gerður ágreiningur um að stefnandi hafi verið óvinnufær af völdum veikinda. Þá tekur ágreiningur aðila til þess hversu lengi veikindaréttur hafi varað að teknu tilliti til þess að ráðningar­sambandi stefnanda við Kvennaskólann var slitið með bréfi 22. febrúar 2016 frá og með 1. mars sama ár og starf hennar lagt niður.

Sam­kvæmt læknisvottorðum sem lögð hafa verið fram var stefnandi óvinnufær vegna veikinda og eða vinnuslyss á tímabili frá 8. febrúar 2016 til 1. febrúar 2017. Þá liggur auk þess fyrir að í skýrslu fyrrverandi skólameistara Kvennaskólans um starfs­þróunar- og frammistöðusamtal við stefnanda, dagsett 13. mars 2015, er meðal annars vikið að því að stefnandi hafi orðið fyrir slysi við bifreiðastæði hjá einu af húsum skól­ans árið 2011. Er um að ræða opin­ber skjöl og telst efni þeirra vera rétt þar til annað sann­ast, sbr. 1. og 3. mgr. 71. gr. laga nr. 91/1991. Stefndi hefur ekki fært fram sönnur fyrir fyrir því að efni læknis­­­vottorðanna, að því er varðar óvinnufærni vegna vinnu­­slyss, sé rangt. Þá hefur stefndi ekki fært fram haldbær rök fyrir því að efni fyrr­greindrar skýrslu fyrrverandi skólameistara, sem er undirrituð án athugasemda, að því er varðar umrætt slys, fái ekki staðist. Að því virtu verður lagt til grundvallar að stefn­­­­andi hafi verið óvinnu­fær á framan­greindu tíma­­bili af völdum veikinda og eða vinnu­slyss og hið síðarnefnda megi rekja til slyss í starfi stefn­anda árið 2011.

Krafa stefnanda um vangoldin veikindalaun er reist á grein 12.2.1 í kjarasamningi SFR og fjármálaráðherra. Í þeirri grein er kveðið á um að starfsmaður sem ráðinn er til starfa á mánaðarlaunum samkvæmt grein 1.1.1 í kjarasamningi skuli halda launum sam­­­­­­­­kvæmt greinum 12.2.6–12.2.7 svo lengi sem veikindadagar hans, taldir í almanaks­­­­­­­­­­­­­­­­dögum, verði ekki fleiri á hverjum tólf mánuðum, sem nánar er kveðið á um í greininni miðað við starfstíma starfsmanns. Er miðað við áunninn veikindarétt. Eftir tólf ár og fram að átján árum í starfi er miðað við að starfsmaður hafi áunnið sér veik­inda­rétt í 273 daga. Þá er kveðið á um í lokamálslið greinar 12.2.1 að laun greiðist þó ekki lengur en ráðningu sé ætlað að standa. Stefnandi var ráðin til starfa hjá stefnda á mánaðarlaunum samkvæmt grein 1.1.1 í kjarasamningi og hafði starfað í rúm sextán ár hjá stefnda þegar hún varð óvinnufær, þar af rúm tólf ár hjá Kvenna­skólanum og fjögur ár hjá Há­skóla Íslands. Stefnandi hafði þannig áunnið sér veikindarétt vegna starfs­­­­tíma í 273 daga samkvæmt ráðn­ingar­samningi og grein­um 12.2.6–12.2.7 í fyrr­greind­um kjara­­samningi áður en til uppsagnar kom.

Stefnandi var óvinnu­­fær í tæpt ár frá 8. febrúar 2016 að telja, en henni var sagt upp störfum 22. sama mánaðar. Liggur þannig fyrir að stefnanda var sagt upp störfum eftir að hún varð óvinnufær. Veikindaréttur starfsmanns er áunninn réttur og verður sá réttur almennt ekki skertur með upp­sögn, sbr. dóm Hæstaréttar Íslands frá 9. desember 2010 í máli nr. 128/2010. Ekki er eðlismunur á réttarstöðu starfs­manns í þessu tilliti, hvort heldur sem starfslok starfsmanns í veikindaleyfi eru til komin vegna uppsagnar eða vegna þess að starf hans er lagt niður. Þá hafa ástæður veikindanna ekki þýðingu í þessu sambandi. Að þessu virtu verður fallist á kröfu stefn­anda um að stefnda beri að greiða henni veikindalaun vegna sept­ember, október og ellefu daga í nóvember 2016, samtals að fjárhæð [...] króna.

Breytingar á starfi og verksviði opinbers starfsmanns grundvallast á stjórnunar­rétti forstöðumanns stofnunarinnar sem starfsmaður starfar hjá. Stjórnunar­réttur for­stöðu­manns er byggður á óskráðri meginreglu, en í honum felst meðal annars að for­stöðu­maður getur gefið starfsmanni fyrirmæli um starfið. Að því leyti sem skipulag stofn­­unar hefur ekki verið ákveðið með almennum lögum tekur valdið til þess að skipu­­leggja stofnun mið af uppbyggingu og stigskiptingu innan stjórnsýslunnar. Í því felst að ef innra skipulag stofnunar er ekki lögfest þá er það hlutverk þeirra sem fara með stjórn hennar á hverjum tíma að ákveða nánar hvernig skipulagi hennar skuli háttað. Einn þátturinn í þessum stjórnunarrétti er valdið til að ráða starfsmenn, segja þeim upp störf­um og ákveða verkefni þeirra.

Í 19. gr. laga nr. 70/1996 er kveðið á um skyldu starfsmanns til að hlíta breyt­ing­um á störfum sínum og verk­sviði. Þá er í 1. mgr. 15. gr. sömu laga kveðið á um að starfs­­­­­manni sé skylt að hlýða lög­legum fyrirskipunum yfirmanns um starf sitt. Í 17. gr. sömu laga er kveðið á um að forstöðumaður ákveði vinnutíma o.fl. innan ramma ann­arra laga og kjara­samn­inga. Stjórnunarréttur forstöðumanns sætir takmörkunum, ann­ars vegar af sér­stök­um reglum um réttindi starfsmanna stofnunar, og hins vegar af almenn­­­­­­um reglum sem gilda um starf­semi hins opinbera. Ýmsar sérreglur starfs­manna­­­­­­­­­­­­­­réttar geta sett stjórn­valdi skorður hvað varðar breytingar á störfum starfs­manns, auk þess sem fylgja ber máls­­meðferðar- og efnis­reglum stjórnsýsluréttar, þar með talið að breytingar byggist á mál­efna­leg­um sjónarmiðum og að lagður sé full­nægjandi grunnur að þeim, sbr. 10. gr. laga nr. 37/1993, og að þær séu ekki meira íþyngjandi fyrir starfsmann en nauð­syn ber til, sbr. 12. gr. sömu laga. Ef breytingar rúmast ekki innan þeirra skyldna sem hvíla á opinberum starfs­manni verða þær ekki gerðar nema með uppsögn ráðn­­ingarsamnings eða starfs­sambands­. Ef forstöðumaður gerir breytingar á starfi starfs­manns, sem rúmast ekki innan 19. gr. laga nr. 70/1996, er litið svo á að slík­um breytingum fylgi starfs­­lok og tilboð um nýtt starf ef þannig stendur á að óskað er eftir áframhaldandi vinnuframlagi við­kom­­andi starfs­manns eftir breyt­­­­ingu á starfi.

Samkvæmt 1. mgr. 27. gr. laga nr. 123/2015 um opinber fjármál, sem er að finna í IV. kafla þeirra laga, skal framkvæmd fjárlaga og fjárstýring vera skilvirk og hag­kvæm og í samræmi við lög, fjárlög og fjáraukalög á hverjum tíma. Þá ber forstöðu­maður almennrar ríkisstofnunar, sam­kvæmt 4. mgr. sömu lagagreinar, meðal annars ábyrgð gagnvart hlutaðeigandi ráðherra á að starfsemin skili tilætluðum árangri og að rekstur og afkoma sé í sam­ræmi við fjár­veit­ingar og áætlanir sem samþykktar hafa verið. Nánar er kveðið á um skyldur forstöðumanns í þessu sambandi í öðrum ákvæð­um IV. kafla laganna. Skyldur af sama toga eru lagðar á forstöðumann sam­kvæmt 38. gr. laga nr. 70/1996. Alkunna er að krafa um hagræðingu í rekstri opinberrar stofnunar eða aðrar faglegar ástæður tengdar starfsemi stofnunar geta leitt til þess að fækka þurfi starfsfólki eða gera aðrar breyt­ingar á störfum þeirra. Samkvæmt 43. gr. laga nr. 70/1996 er forstöðu­manni heimilt að segja starfs­manni upp störfum eftir því sem fyrir er mælt í ráðningar­samn­ingi, með þeim tak­mörk­unum sem leiðir af lögum o.fl. Í 21. gr. sömu laga er meðal annars kveðið á um að forstöðumaður skuli veita starfsmanni skrif­­lega áminn­ingu, að því gættu að starfsmanni hafi áður verið gefinn kostur á að tala máli sínu, hafi starfs­maður sýnt af sér óvandvirkni eða ekki náð fullnægjandi árangri í starfi. Þá er sam­­­­kvæmt 1. málsl. 1. mgr. 44. gr. laganna miðað við að slík áminn­ing sé nauð­syn­legur undanfari starfs­­­loka ef uppsögn á rætur að rekja til ástæðna sem greinir í 21. gr. þeirra laga. Að öðru leyti er ekki skylt samkvæmt 2. málsl. 1. mgr. 44. gr. laganna að gefa starfs­manni kost á að tjá sig um ástæður uppsagnar áður en hún tekur gildi, þar á meðal ef uppsögn stafar af því að verið sé að fækka starfs­mönnum vegna hag­­ræðingar í rekstri stofn­unar. Uppsögn starfsmanns þegar staða hans er lögð niður samkvæmt lög­um nr. 70/1996 er stjórnvaldsákvörðun í skiln­ingi 2. mgr. 1. gr. laga nr. 37/1993, þrátt fyrir lögbundið frávik um andmælarétt, eins og áður greinir. Af þessu leiðir að for­­­stöðumaður þarf að öðru leyti að virða málsmeðferðar- og efnis­reglur stjórn­sýslu­­­laga nr. 37/1993 og óskráðar megin­­­reglur stjórnsýsluréttar þegar starfs­manni er sagt upp störfum vegna þess að staða hans er lögð niður.  

Málatilbúnaður stefnanda byggist í meginatriðum á því að starf hennar hafi ekki verið lagt niður, markmiðið hafi einfaldlega verið að segja henni upp störfum en það hafi verið gert undir því yfirskini að verið væri að leggja starfið niður. Ómálefna­­­­legar ástæður hafi legið að baki uppsögninni, auk þess sem skólameistari hafi vanrækt rann­sóknarskyldu og brotið gegn meðalhófsreglu. Málatilbúnaður stefnda er hins vegar reistur á því að skóla­­­­­­­­­­­­­meistari hafi haft aðra sýn eða áherslur varð­­­­andi starf stefnanda og hann hafi talið að ná hefði mátt meiri hagræðingu og betri árangri í umsjón með húsnæði skól­ans með því að breyta starfinu og gera aðrar hæfiskröfur. Þá hafi að mati skóla­meistara þurft að sinna betur nauð­­­­­­syn­leg­um tækja­­­búnaði í kennslu­stofum, við­­haldi o.fl., en skóla­meistar­­inn bar meðal annars um fyrir dómi að þau verkefni hefðu áður verið á hendi annars starfs­manns við skólann, faktors, sem einnig hafi haft kennslu­­­­­­­­­skyldur við skól­ann. Sá starfs­maður hafi hins vegar látið af því starfi nokkru áður vegna aldurs og starf faktors þá lagst af. Til við­bótar byggir stefndi á því að skóla­­­meist­ari hafi talið nauð­syn­legt að gera breyt­­ingar á fyrir­komu­lagi þrifa, sem hafi verið í ófull­nægjandi horfi. Í því sambandi liggur fyrir að bæði skóla­meistari og stefn­andi báru um það við aðal­­meðferð að þrifin í skólanum hefðu fyrir umrædda breytingu á starfs­­lýsingu verið á hendi starfs­fólks ræstingar­fyrirtækis og að fjármála­stjóri skólans hefði verið tengiliður við ræst­ingar­fyrirtækið vegna þeirra starfa. Mála­tilbún­aður stefnda byggir þannig á því að skóla­meistari hafi metið það svo að starfs­lýsing um­­sjónar­­manns hafi verið ófull­­­­­­­­­­­­­­nægjandi og nauðsynlegt hafi verið að breyta henni og gera breytingar á hæfis­kröfum til að ná betur utan um framan­­­­­­­­greind verk­efni og ná fram rekstrar­hagræðingu. Málefnalegar ástæður hafi þannig búið að baki breyt­ing­unni og rétt hafi verið að henni staðið.

Þegar bornar eru saman starfslýsingar umsjónarmanns fasteigna skólans, fyrir og eftir breytingu, er ljóst að hin nýja starfslýsing er mun ítarlegri en sú eldri. Það sem blasir við í því sambandi er að í nýju starfslýsingunni er sérstakur áskilnaður um iðn­menntun og reynslu af slíkum störfum, auk þess sem krafist er tölvuþekkingar, skipu­lagshæfileika o.fl. Þá er í nýju starfslýsingunni kveðið á um mark­­­mið og ábyrgðar­­svið umsjónar­manns fast­eigna. Því til við­bótar eru í hinni nýju starfslýsingu talin upp helstu verkefni umsjónar­manns fasteigna. Í eldri starfslýsingunni eru hins vegar aðeins til­­greind verk­­­­efni umsjónarmanns en ekki vikið að hæfnis­kröfum eða ábyrgðarsviði. Af orða­lagi beggja starfslýsing­anna, að því er varðar verk­­­efni, er ljóst að upp­taln­­­ingin á verk­efn­um er ekki tæmandi. Þegar verk­­­­­­efnin eru hins vegar borin saman, eins og þeim er lýst, fyrir og eftir breytingu, verður hins vegar ráðið að flest þau verk­efni sem til­­greind eru í eldri starfs­lýsingunni sé enn að finna í hinni nýju starfs­lýs­ingu, en með breyttu orðalagi eða sem við­bót við önnur verk­efni af svipuðum toga. Það á þó ekki við um tvö tiltekin verkefni, annars vegar eftirlit með móðurklukkum og hins vegar að­stoðar­­störf á skrifstofu á álagstímum. Í því sam­bandi ber þó að líta til þess að í hinni nýju starfslýsingu er gert ráð fyrir öðrum ótil­greind­­­­­­­um verkefnum sem um­sjónarmanni eru falin og samkomulag er um, en slíkur áskilnaður er ekki í eldri starfs­­lýsingunni.

Hvað varðar ný verkefni samkvæmt nýrri starfslýsingu, sem ekki er getið í eldri starfs­­lýsing­unni, og að teknu tilliti til fyrrgreindra ný­mæla varðandi ábyrgðarsvið um­sjónar­manns fasteigna, þá ber hin nýja starfslýsing með sér að breytt verk­efni um­sjónar­manns taki einkum til aukins stjórnunarhlutverks og meiri að­komu að rekstri, áætlanagerð, fram­kvæmdum og eftir­liti vegna ástands skólahús­næðis, þar með talið kostn­­­aðar- og þarfa­greiningar og mark­miðs­­setningar vegna við­halds og þjón­­ustu­þátta, auk samráðs og upp­lýsinga­miðlunar til skóla­meistara og sam­starfs við Ríkis­­eignir o.fl. Hið sama á við um verk­efni og ábyrgðarsvið varðandi staðal­­búnað í kennslu­­­­stofum o.fl., mat á þörf á tiltekt, við­haldi og endurnýjun á búnaði og í því sambandi auknar starfs­­­­­­skyld­ur varðandi það að fást við bilanir, viðgerðir, peruskipti í skjávörpum o.fl., sem var áður verkefni faktors. Enn fremur er í hinni nýju starfs­lýs­ingu gert ráð fyrir að um­­sjónar­maður fast­eigna sjái mun meira um skipu­lagn­ingu og beri meiri ábyrgð á hrein­­­­gern­ing­um, auk sam­­skipta við ræst­ingar­­aðila, en það var áður á meðal verkefna fjár­málastjóra. Að framan­­­greindu virtu ber hin nýja starfslýsing með sér að breyting sú sem gerð var á starfi stefnanda hafi verið umtalsverð og nýtt starf hafi verið búið til sem áður var að hluta til á hendi umsjónarmanns, faktors og fjármálastjóra. Liggur þannig fyrir að aukin verkefni og ábyrgð fylgdi hinu nýja starfi, og styður það mála­tilbúnað stefnda um að breytingin hafi verið liður í rekstrar­hagræðingu skól­ans og leið skólameistarans til að ná betri tökum á mikil­væg­um þáttum í starf­seminni.

Til fleiri þátta þarf hins vegar að líta til við úrlausn þessa máls. Hér háttar svo til að stefnandi hafði starfað í rúm tólf ár hjá Kvennaskólanum þegar henni var sagt upp störfum. Því til viðbótar hafði hún svipaða starfsreynslu í nokk­ur ár hjá annarri mennta­­stofnun, auk þess sem hún hafði áður starfað sem ræst­ingar­­­stjóri hjá öryggis­fyrirtæki o.fl. Starfsreynsla stefnanda á fyrrgreindu sviði tók samanlagt til tuttugu og eins árs tímabils. Þá hafði hún einnig lokið ýmsum námskeiðum fyrir umsjónarmenn fast­­eigna o.fl. Hún var því starfsmaður með langa starfs­­­­­­reynslu af um­sjón fast­eigna og stjórnun fast­eigna­þrifa, auk menntunar sem nýttist í starfi. Ekkert liggur fyrir um að það hafi hamlað stefnanda í starfi að hafa ekki iðnmenntun eða starfs­reynslu á því sviði þegar starf hennar var lagt niður. Einnig liggur fyrir að stefn­­andi hafði í megin­atriðum komið vel út úr frammi­­­­stöðumati hjá fyrr­­verandi skóla­meistara 27. febrúar 2015, sbr. skýrslu þess efnis dagsetta 13. mars sama ár. Þar greinir meðal annars að stefn­andi var talin hafa sýnt góða frammistöðu varð­andi frum­kvæði og breyt­­­­­­­­­ingar, góða þjón­ustu, samstarf innan skólans, fram­komu og viðmót. Þá var frammi­­­­­­­­­­­­­­­­­­staða varð­­­andi skipu­­­lag og vinnu­brögð metin fram­úrskar­­andi og umfram vænt­­­­­­­­ingar. Lökust var frammi­­­­­­staða stefnanda hins vegar metin varðandi starfsþróun, en þar var hún undir vænt­­­ingum og tekið fram að hún tæki gagnrýni of persónulega og færi stund­um í mikla vörn og að hún þyrfti á sjálfsstyrkingu að halda. Engin gögn hafa verið lögð fram sem sýna eða gera sennilegt að mikil breyting hafi átt sér stað á frammi­­­­­­­stöðu stefn­­anda tæpu ári síðar, þegar henni var sagt upp störfum, og verður ekki ráðið af fyrr­greindu frammi­stöðumati að sérstök þörf hafi verið á því að gera aðrar hæfis­­­­­­kröfur til starfsins.

Einnig ber að líta til þess að Kvenna­skólinn er í leiguhúsnæði í eigu ríkisins og er það að meginstefnu skylda leigu­sala, Ríkiseigna, að annast og standa straum af við­haldi vegna húsnæðis skólans. Stefndi hefur ekki lagt fram verklagsreglur frá Ríkis­eign­um til stuðnings þeirri stað­hæfingu sem fram kemur í greinargerð hans fyrir dómi að það leiði af slíkum reglum, vegna skyldna Kvennaskólans sem leigutaka, að nauð­synlegt sé að umsjónarmaður fasteigna hafi iðnmenntun. Þá hefur stefndi ekki fært fram haldbær rök fyrir því að slíkt leiði af bygg­ingarreglugerðum, þar með talið vegna reglna um bruna­­varnir. Er málatilbúnaður stefnda haldlaus að þessu leyti.

Jafnframt er til þess að líta að gögn frá Heilbrigðis­eftirliti Reykja­víkur, sem stefndi lagði fram eftir áskorun frá stefnanda, styðja það ekki að þrifum á skólanum hafi verið verulega áfátt eða að sérstakur munur hafi verið á stöðu þeirra mála frá sjónar­­­hóli heilbrigðiseftirlitsins fyrir og eftir uppsögn stefnanda. Þá verður ekki séð að iðnmenntun eða reynsla af slíkum störfum sé sérstaklega mikilvæg við stjórnun ræst­inga en í því sambandi ber að hafa í huga að stefnandi hafði meðal annars gegnt starfi ræstingarstjóra til margra ára.

Þá ber að líta til þess að engin skrifleg gögn liggja fyrir um það hvort, hvenær, hvar eða hvernig nýr skóla­meistari hafi rætt við stefnanda um að nauðsynlegt væri að gera breyt­ingar á starfi hennar og hæfis­kröfum til að gegna því áður en til upp­sagnar kom, sbr. 1. mgr. 27. gr. upplýsingalaga nr. 140/2012. Það eina sem liggur fyrir í þeim efnum er annars vegar framburður skóla­meistarans fyrir dómi um að slík sam­töl hefðu átt sér stað við stefnanda innan veggja skólans og að hann hefði skráð hjá sér minnis­­­­punkta í dagbók um þau samskipti, og hins vegar framburður stefnanda um að skóla­meistarinn hefði í eitt skipti haft á orði við hana að starfs­­lýsing hennar væri ekki í lagi. Að þessu virtu og þar sem annarra gagna nýtur ekki við þá liggur ekki annað fyrir en að sú yfirferð af hálfu skólameistarans hafi verið mjög óveruleg áður en stefn­anda var sagt upp störfum. Þá eru engin gögn sem liggja fyrir um að skólameistari hafi í raun tekið til sérstakrar athugunar hæfni stefnanda til viðgerða á tækjum eða peru­skipta í skjávörpum, tölvufærni eða hvort hún væri líkleg til að geta unnið með nýtt tölvustýrt húsumsjónarkerfi. Hið sama á við um ýmis önnur atriði sem skóla­meistari taldi mikil­væg í starfi umsjónarmanns fasteigna.

Þegar stefnanda var skyndilega sagt upp störfum 22. febrúar 2016 var hún búin að vera fimmtán daga í veik­­­­­­­­indaleyfi, nánar tiltekið frá 8. sama mánaðar. Fram að þeim tíma höfðu stefnandi og skólameistarinn starfað saman í rúman mánuð. Það er stuttur tími á almennan mælikvarða þegar lagt er mat á störf starfsmanns. Hið sama á við þegar nýr forstöðumaður kemur að opinberri stofnun og er að átta sig á nýjum að­stæð­um. Skólameistarinn bar um það fyrir dómi að veikindaleyfi stefn­­­­­­­anda hefði borið að án fyrirvara í beinu framhaldi af samtali eða samtölum hans við hana á vinnu­staðnum. Þá verður ráðið af framburði stefn­­­­­­­­­­a­nda fyrir dómi að upplifun hennar af sam­­­­­­­­skiptum við skólameistarann á þessum tíma hafi verið af nei­kvæðum toga og að þau hafi ekki náð vel saman í samskiptum á vinnustaðnum. Að þessu virtu verður lagt til grund­­vallar að hnökrar hafi verið á sam­skipt­um þeirra á milli á þessum tíma og þar til stefn­andi fór í veikindaleyfi.

Í málinu liggur fyrir tölvuskeyti frá skólameistara til kjara- og mann­auðssýslu ríkis­ins, sem var sent 10. febrúar 2016, tveimur dögum eftir að stefnandi fór í veik­indaleyfi, þar sem fram kemur að skólameistarinn taldi nauðsynlegt að gera breytingar á starfi um­­sjónarmanns og var meðal annars vísað til þess að eftirliti með gæðum ræst­ingar væri áfátt og að starfslýsingu væri áfátt þannig að ekki væri ljóst hver ætti að gera hvað með tilliti til viðhalds o.fl. Með tölvuskeytinu fylgdu drög að nýrri starfs­lýsingu, auk eldri starfslýsingar til samanburðar, og greinir meðal annars í skeytinu að skóla­meistarinn hafi talið nauð­synlegt að umsjónar­maður fasteigna væri iðnmenntaður og með reynslu af því sviði. Þá greinir þar að skólameistarinn hafi ekki talið það koma til greina að stefn­andi tæki við hinu nýja starfi, þótt líklegt mætti telja að hún myndi vilja þiggja starfið í breyttri mynd, þar sem hún uppfyllti ekki að öllu leyti fyrr­greindar hæfiskröfur. Auk þess hafi skólameistarinn talið augljóst að stefn­andi þyrfti að láta af störfum svo koma mætti umræddum þáttum skólastarfsins í lag. Hið sama verður ráðið af minnisblaði skólameistarans vegna fundar hans með for­manni SFR þann 9. mars 2015. Bera gögn þessi með sér að um var að ræða einhliða mat skóla­meistarans eftir stuttan tíma í starfi.

Skólameistarinn bar meðal annars fyrir dómi að veik­inda­leyfi stefnanda hefði verið mjög óheppilegt fyrir starfsemi skólans, vand­­ræði hefðu verið með afleysingu og hann hefði talið sig þurfa að bregðast skjótt við. Þá bar skóla­meistarinn um að stefn­andi hefði hlaupið frá starfi sínu í þjósti og borið fyrir sig veik­indi. Með því hafi hún sýnt honum eða starf­sem­inni lítilsvirðingu. Skóla­meistari hafi því ekki séð ástæðu til að ræða frekar við stefn­­anda eða leita eftir hug hennar til hans eða breytts starfs. Hann hafi því ekki séð ástæðu til að kalla hana frekar til viðtals um það hvort hún sæi sér fært að breyta starf­inu eða taka að sér fleiri verkefni. Stefn­andi hafi ekki gefið neitt færi á slíku. Af framburði skólameistarans verður því ekki annað ráðið en hann hafi verið verulega ósáttur við skyndilega fjarveru stefnanda og haft efa­­­semdir um veik­inda­­forföll hennar. Þá verður ekki litið fram hjá því að framburður skóla­­­­meistarans fyrir dómi var ýmist á þá leið að starfslýsing stefnanda hefði ekki verið í lagi, en hún ekki borið ábyrgð á því, en einnig, og ekki síður, bar skólameistarinn um það fyrir dómi að stefnandi hefði í raun ekki staðið sig nægjan­lega vel í starfi, sumt í starfinu hefði verið illa gert, samskipti þeirra hefðu gengið illa og að hún hefði ekki haft nægi­­legan metnað fyrir starfinu o.fl.

Þegar allt framangreint er virt þá þykir ekki hafa verið sýnt fram á það að upp­sögn stefnanda hafi átt rætur að rekja til raunverulegrar endurskipulagningar heldur megi fyrst og fremst rekja hana til persónu stefnanda og þess að skóla­meistari kaus að fá annan mann með meiri menntun til þess að gegna starfi stefnanda í þeirri von að betur tækist til við um­sjón með húsnæði skólans o.fl. Stefnandi fékk ekki skriflega áminn­­ingu eða áskorun um að bæta sig í starfi, mál hennar var ekki sett í ferli sam­kvæmt 21. gr. laga nr. 70/1996, ekki var rætt við stefnanda og farið heildstætt yfir starf hennar og mögulegar breytingar á því og ekkert haldbært liggur fyrir um að raun­verulega hafi verið lagt mat á það hvort stefnandi gæti sinnt starfinu í breyttri mynd áður en henni var sagt upp störfum. Þá hefur ekkert haldbært komið fram í málinu sem styður það að skólameistari hafi í raun lagt mat á það hvort unnt væri að ná sama mark­­­miði með vægari hætti með því að breyta starfi hennar, sbr. 19. gr. laga nr. 70/1996, í stað þess að leggja starfið niður, segja stefnanda upp störfum og gera kröfu um iðn­menntun og þess háttar starfsreynslu o.fl. í hinu nýja starfi. Þá hefur ekki þýð­ingu í þessu sam­bandi þótt stefnandi hafi ekki sótt um hið nýja starf og að stefndi hafi verið bundinn af verðleikareglunni o.fl. við val á umsækjendum, enda liggur fyrir að í upp­sagnar­bréfinu 22. febrúar 2016 var tekið fram að gerð yrði krafa um iðnmenntun í hinu nýja starfi. Var því til­gangs­laust fyrir stefnanda að sækja um starfið. Ber því að fallast á það með stefnanda að grundvöllur að uppsögn hennar hafi ekki verið í nægjan­legu sam­­ræmi við 10. og 12. gr. laga nr. 37/1993 og rétt­mætisreglu stjórn­­sýslu­­réttar. Að öllu þessu virtu ber stefndi skaðabótaábyrgð gagn­vart stefn­anda vegna umræddrar uppsagnar sam­kvæmt sakarreglunni um ólögmæta háttsemi.

Stefnandi hafði starfað í meira en tólf ár hjá Kvenna­skólanum og var með ótíma­bundinn ráðningarsamning. Stefnandi gat því vænst þess að halda starfi sínu til venju­legra starfsloka opinbers starfsmanns vegna aldurs, sbr. 2. mgr. 43. gr. laga nr. 70/1996. Hún er 61 árs að aldri og með sérhæfða starfsreynslu í langan tíma og dregur það úr mögu­leikum hennar á nýju starfi. Stefn­andi hefur eftir uppsögn verið án at­vinnu en þegið atvinnu­leysisbætur og greiðslur frá lífeyrissjóði o.fl. Tjón stefnanda er því mikið. Stefnandi fékk greidd laun í sex mánaða uppsagnar­fresti. Við starfs­lok námu mán­­aðarlaun stefnanda að meðal­­­­tali [...] krón­um á verð­lagi þess tíma. Stefnandi hefur ekki lagt fram gögn sem sýna fram á það að hún hafi verið í virkri atvinnuleit eftir að hún varð vinnufær að nýju og hún með því leitast við að takmarka tjón sitt. Ber hún hallann af því. Að öllu þessu virtu þykja skaðabætur til handa stefn­anda hæfi­lega ákveðnar 8.000.000 króna.

Framangreind niðurlagning á starfi stefnanda var meiðandi og í henni fólst ólög­mæt mein­­gerð í garð stefnanda. Stefnandi hafði starfað lengi hjá Kvenna­­­­­skólanum og fyrir liggja gögn um að hún hafi í meginatriðum staðið sig vel í starfi á tímabilinu áður en nýr skólameistari kom til starfa. Þá bar uppsögnin brátt að á meðan stefnandi var frá vegna veik­­inda og án þess að rætt væri við hana áður eða að henni væri gefinn kostur á að vinna uppsagnarfrest. Samkvæmt læknisvottorði, dagsettu 5. febrúar 2016, var ráðgert að veikindatímabil stefnanda myndi vara til 8. mars sama ár. Að mati dóms­­­­­­ins er ósannað að á þeim tíma hafi legið fyrir að veikindi stefnanda yrðu lang­vinn. Að mati dóms­ins hefur óvinnufærni stefnanda eftir 8. mars 2016 ekki sér­staka þýð­­ingu í þessu sambandi, eins og mál þetta er vaxið. Út á við gagnvart sam­starfs­fólki, nemendum o.fl. leit upp­sögnin út fyrir að vera fyrirvaralaus brott­rekstur. Skóla­­­meist­ar­­­inn sem stóð að upp­sögninni hafði langa reynslu af stjórnun mennta­­­­­­­stofn­ana á þeim tíma þegar hann ákvað að segja stefnanda upp störf­­­um með fyrr­greind­­­um hætti. Að því virtu mátti skóla­meistaranum vera ljóst að betur þyrfti að standa að mál­um varð­andi stefnanda. Gögn málsins bera það með sér að það var skóla­meist­ar­­inn sem lagði einhliða upp forsendurnar gagnvart kjara- og mannauðs­sýslu ríkis­ins fyrir hinu breytta starfi og breyttum hæfis­kröfum í aðdraganda upp­sagnar­innar og tók ráðgjöfin sem hann fékk mið af því. Sakar­­stig hans er því hátt. Stefnandi á því rétt á miska­bót­um úr hendi stefnda á grund­­­velli b-liðar 1. mgr. 26. gr. laga nr. 50/1993. Eru miska­­bætur hæfilega ákveðnar 700.000 krónur.

Um vexti vegna skaðabótakröfu fer samkvæmt 1. mgr. 8. gr. laga nr. 38/2001 en um upphafstíma þeirra vaxta ber að miða við þann dag sem hið bótaskylda atvik átti sér stað með birtingu ákvörðunar um uppsögn stefnanda, sbr. uppsagnarbréf 22. febrúar 2016. Varðandi upphafsdag dráttarvaxta vegna vangreiddra veikindalauna stefn­­anda fer samkvæmt 1. mgr. 5 gr. sömu laga, en þau ­laun stefnanda vegna sept­ember 2016 féllu í gjalddaga 1. október sama ár, veikindalaun vegna októ­ber 2016 féllu í gjalddaga 1. nóvember sama ár og veikindalaun vegna nóvember 2016 féllu í gjald­­­­daga 1. des­ember sama ár. Þá fer um dráttar­vexti vegna skaðabótakröfu sam­kvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 og ber að miða upp­hafstímamark þeirra vaxta við mánuð frá því að kröfu­bréf var sent til Kvennaskólans, sbr. 2. mgr. 5. gr. sömu laga. Allt eins og nánar greinir í dómsorði.

Eftir niðurstöðu málsins og í sam­ræmi við 1. mgr. 130. gr. laga nr. 91/1991 verður stefnda gert að greiða stefnanda máls­­kostnað sem telst með hliðsjón af eðli og um­­fangi málsins hæfilega ákveðinn 1.500.000 krónur og hefur þá verið tekið tillit til virðisaukaskatts.

Af hálfu stefnanda flutti málið Hilmar Gunnarsson lögmaður. Af hálfu stefnda flutti málið María Thejll lögmaður.

Daði Kristjánsson héraðsdómari kveður upp dóm þennan.

 

D Ó M S O R Ð:

Stefndi, íslenska ríkið, greiði stefnanda, Emilíu Guðrúnu Jónsdóttur, 10.041.081 krónu ásamt vöxtum samkvæmt 1. mgr. 8. gr. laga nr. 38/2001 af 8.700.000 krónum frá 22. febrúar 2016 til 2. júní sama ár og með dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. sömu laga frá þeim degi til 1. október 2016, af 9.266.654 krónum frá þeim degi til 1. nóv­­­ember 2016, af 9.833.308 krónum frá þeim degi til 1. desember 2016 og af 10.041.081 krónu frá þeim degi til greiðsludags.

Stefndi greiði stefnanda 1.500.000 krónur í málskostnað.

 

Daði Kristjánsson